Nếu bạn đang gặp phải tình trạng internet chậm và cảm thấy mình đã thử mọi cách mà vẫn chưa được, bạn có thể may mắn vì tôi có một giải pháp nữa mà có thể bạn chưa thử. Thay đổi cài đặt DNS trên bộ định tuyến Wi-Fi hoặc máy tính có thể ảnh hưởng đáng kể đến tốc độ internet của bạn—nhưng làm thế nào để biết nên thay đổi trên thiết bị nào? Việc tối ưu DNS đúng cách sẽ giúp trải nghiệm mạng của bạn mượt mà hơn, từ duyệt web thông thường đến các tác vụ đòi hỏi băng thông cao như streaming hay chơi game online.
Vì Sao Vị Trí Cài Đặt DNS Lại Quan Trọng Đến Tốc Độ Internet?
Mỗi khi bạn nhấp vào một liên kết, thiết bị của bạn sẽ yêu cầu một máy chủ DNS dịch tên trang web đó thành một địa chỉ IP. Quá trình tra cứu này diễn ra trong mili giây, nhưng nếu máy chủ DNS của bạn chậm, ngay cả một kết nối nhanh cũng có thể khiến bạn cảm thấy ì ạch. Bằng cách thay đổi DNS mặc định của nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP) sang một DNS đáng tin c cậy hơn, tôi đã có thể có được các tra cứu địa chỉ nhanh hơn đáng kể.
Biểu đồ so sánh tốc độ tra cứu DNS, minh họa cải thiện hiệu suất khi sử dụng Cloudflare DNS
Tác động là có thật: một máy chủ DNS chậm có thể thêm hàng trăm mili giây vào mỗi lần tải trang web, điều này tích lũy nhanh chóng nếu bạn mở nhiều tab hoặc phát trực tuyến nội dung. Do đó, việc tối ưu DNS là một bước quan trọng để nâng cao trải nghiệm sử dụng internet.
Bạn có thể cài đặt DNS ở hai nơi:
- Router (Bộ định tuyến): Tất cả các thiết bị trên mạng của bạn sẽ sử dụng DNS mà bạn chọn, trừ khi bạn ghi đè cài đặt đó trên một thiết bị cụ thể.
- Trên từng thiết bị (Per-device): Chỉ máy tính, điện thoại hoặc máy tính bảng đó sử dụng DNS bạn đã chọn; mọi thiết bị khác vẫn dùng DNS mặc định của router.
Bộ định tuyến của bạn đóng vai trò là giám đốc điều hành lưu lượng cho mạng gia đình. Nếu bạn cài đặt DNS trên router, mọi thiết bị đều nhận được cùng một ưu tiên xử lý. Nhưng cài đặt DNS trực tiếp trên máy tính sẽ bỏ qua DNS của router và giao tiếp trực tiếp với máy chủ bạn đã chọn. Sự khác biệt đó có thể quan trọng hơn bạn nghĩ, đặc biệt nếu bạn có nhiều loại thiết bị hoặc sử dụng mạng cho việc phát trực tuyến hay duyệt web nặng. Một máy chủ DNS chậm có thể làm chậm quá trình truy cập các trang web và dịch vụ.
So Sánh Hiệu Suất: Cài Đặt DNS Trên Router Hay PC Mang Lại Tốc Độ Internet Nhanh Hơn? (Trải nghiệm thực tế)
Để kiểm tra thiết lập nào cung cấp độ phân giải DNS nhanh hơn, tôi đã sử dụng lệnh Resolve-DnsName cmdlet của Microsoft PowerShell và tạo một PowerShell Script để tự động hóa thời gian tra cứu cho các trang web tôi truy cập thường xuyên nhất, chẳng hạn như YouTube, Netflix, Twitch, Gmail và một vài trang khác. Tôi đã thử nghiệm cả tra cứu ban đầu (chưa được lưu vào bộ nhớ đệm) và tra cứu lặp lại (đã được lưu vào bộ nhớ đệm) để có cái nhìn rõ ràng về hiệu suất của cả hai thiết lập. Tôi đã sử dụng DNS công cộng của Google (8.8.4.4) cho các thử nghiệm này, vì đây là một trong những nhà cung cấp DNS lớn nhất và có kết nối tốt nhất.
Tốc Độ Kết Nối Ban Đầu (Uncached)
Biểu đồ thể hiện tốc độ tra cứu DNS ban đầu trên router và máy tính, cho thấy kết quả thử nghiệm DNS uncached
Khi tôi truy cập một trang web lần đầu tiên với bộ nhớ đệm DNS trống, việc cấu hình máy chủ DNS trực tiếp trên máy tính của tôi luôn dẫn đến thời gian tra cứu nhanh hơn. Dữ liệu thử nghiệm cũng chứng minh điều này. Ví dụ, khi tôi truy vấn YouTube hoặc Netflix bằng Google DNS được cài đặt trên router, thời gian tra cứu thường nằm trong khoảng 64 đến 68 mili giây. Tuy nhiên, khi tôi cấu hình Google DNS trực tiếp trên PC của mình, những tra cứu tương tự đó đã giảm xuống còn khoảng 58 đến 62 mili giây.
Tôi đã phải liên tục xóa bộ nhớ đệm DNS trên PC Windows của mình và khởi động lại dnsmasq trên router (một bộ chuyển tiếp DNS nhẹ được nhiều router sử dụng) để kiểm tra tốc độ kết nối ban đầu nhiều lần. Sau một vài thử nghiệm, kết nối trực tiếp từ PC đến máy chủ DNS dường như nhanh hơn một cách nhất quán, mặc dù chỉ là vài mili giây.
Nhìn chung, kết nối trực tiếp từ PC đến DNS đã cải thiện tốc độ tra cứu, nhưng vài mili giây đó không tạo ra bất kỳ sự khác biệt đáng kể nào. Tôi không thể nhận ra khi truy cập các trang web trên trình duyệt của mình, đặc biệt là vì các yếu tố khác như thời gian phản hồi của máy chủ và tài nguyên tải cũng mất các khoảng thời gian khác nhau. Tuy nhiên, nếu bạn chỉ đơn giản muốn có DNS nhanh nhất có thể, cài đặt DNS trực tiếp trên PC sẽ mang lại kết quả tốt hơn một chút.
Hiệu Suất Bộ Nhớ Đệm (Cached Performance)
Nhưng điều gì sẽ xảy ra sau lần truy cập đầu tiên, khi bộ nhớ đệm DNS phát huy tác dụng? Đây là lúc bộ nhớ đệm DNS của router thực sự có thể phát huy tác dụng, mặc dù không theo cách bạn mong đợi. Khi địa chỉ của một trang web được lưu vào bộ nhớ đệm—cho dù bởi router hay bởi Windows—các tra cứu lặp lại sẽ nhanh hơn nhiều.
Với router xử lý DNS và bộ nhớ đệm được bật, tra cứu Google DNS giảm xuống thấp nhất là 10–14 mili giây. Khi bộ nhớ đệm DNS của Windows hoạt động, các tra cứu thậm chí còn giảm thấp hơn, đôi khi chỉ còn 6–8 mili giây. Trong thực tế, cả hai thiết lập đều cho cảm giác cực kỳ nhanh chóng đối với các lần truy cập lặp lại. Mặc dù cài đặt DNS trực tiếp trên PC vẫn vượt trội hơn DNS của router, nhưng khả năng của router trong việc lưu trữ bộ nhớ đệm DNS từ tất cả các thiết bị trong mạng vượt xa vài mili giây bổ sung mà bạn nhận được khi cài đặt DNS trên một thiết bị. Bằng cách tổng hợp tất cả bộ nhớ đệm DNS của bạn trên router, tất cả các thiết bị khác đều được hưởng lợi từ các địa chỉ đã được phân giải mà không nhất thiết phải truy cập trang web thêm vài lần nữa.
Nhìn chung, mạng của bạn có thể sẽ tiết kiệm thời gian hơn khi cài đặt DNS trên router khi nói đến việc lưu trữ địa chỉ.
Trải Nghiệm Thực Tế Khi Streaming và Chơi Game
Đối với các trò chơi trực tuyến, tốc độ DNS chủ yếu ảnh hưởng đến tốc độ bạn kết nối với máy chủ hoặc trận đấu. Một khi bạn đã vào trò chơi, DNS hầu như không đóng vai trò gì trong ping hoặc độ trễ của bạn, vì nó chỉ giúp phát hiện máy chủ ban đầu hoặc tìm trận đấu. Tuy nhiên, nếu bạn chơi nhiều trò chơi khác nhau hoặc thường xuyên chuyển máy chủ, một DNS nhanh có thể giúp bạn tiết kiệm vài giây trong thời gian tìm trận đấu và đăng nhập.
Tôi đã thử nghiệm điều này với các trò chơi như League of Legends và Dragon Nest. Thay đổi DNS trên PC của tôi có thể đã cải thiện thời gian đăng nhập và tìm trận đấu, nhưng một khi trò chơi bắt đầu, không có sự khác biệt về ping hoặc độ mượt mà của trò chơi. Nếu bạn đang tìm kiếm ping thấp hơn, hãy tập trung vào nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP) và chất lượng kết nối của bạn, chứ không phải DNS.
Mỗi Phương Pháp Cài Đặt DNS Ảnh Hưởng Đến Thiết Bị Của Tôi Như Thế Nào?
Khi bạn thay đổi cài đặt DNS, nơi bạn thực hiện điều đó có thể định hình hiệu suất của mọi thiết bị trên mạng của bạn.
Cài Đặt DNS Toàn Router: Cài Một Lần, Dùng Mãi Mãi
Cài đặt DNS trên router có nghĩa là mọi thiết bị trong nhà tôi, bao gồm điện thoại, máy tính bảng, TV thông minh và máy chơi game, đều sử dụng cùng một DNS nhanh. Tôi không phải thao tác trên từng thiết bị, và khách truy cập cũng tự động nhận được trải nghiệm cải thiện tương tự.
Cách tiếp cận này cũng ngăn các thiết bị quay trở lại máy chủ DNS chậm của ISP. Thêm vào đó, bộ nhớ đệm của router đã tăng tốc các lần truy cập lặp lại cho mọi người trên mạng. Nếu một thành viên gia đình tải một trang web trên thiết bị của họ, trang đó cũng sẽ mở nhanh hơn cho tôi nhờ vào bộ nhớ đệm. Nhưng cũng có những đánh đổi:
- Không tùy biến cho từng thiết bị: Máy tính chơi game của tôi không thể sử dụng DNS chuyên biệt cho game trong khi phần còn lại của ngôi nhà sử dụng nhà cung cấp ưu tiên quyền riêng tư.
- Phụ thuộc vào router: Nếu router khởi động lại, dữ liệu DNS được lưu trong bộ nhớ đệm sẽ bị xóa, gây ra một sự chậm lại ngắn cho đến khi bộ nhớ đệm được xây dựng lại.
Dù sao, đây vẫn là một lựa chọn tuyệt vời cho phần lớn người dùng.
Cài Đặt DNS Riêng Lẻ Cho Từng Thiết Bị: Kiểm Soát Cao Hơn, Nhiều Công Sức Hơn
Cài đặt DNS trên từng thiết bị cho phép tôi tối ưu hóa cho từng trường hợp sử dụng cụ thể. Máy tính xách tay làm việc của tôi sử dụng DNS chặn phần mềm độc hại của Cloudflare (1.1.1.1), TV trong phòng khách của tôi sử dụng Google DNS hoặc Smart DNS để phát trực tuyến, và điện thoại của tôi chuyển đổi DNS tùy thuộc vào việc tôi đang dùng Wi-Fi hay dữ liệu di động.
Thiết lập này mang lại cho tôi các tra cứu DNS nhanh nhất có thể trên các thiết bị chính của mình và cho phép tôi thử nghiệm các tính năng bảo mật và quyền riêng tư. Nhưng việc thiết lập nó cũng tốn nhiều công sức hơn. Với hàng tá thiết bị, việc quản lý các cài đặt riêng lẻ trở nên tẻ nhạt. Các thành viên trong gia đình đôi khi quên cập nhật DNS của họ sau khi thay đổi mạng, dẫn đến tốc độ không nhất quán và đôi khi gây khó chịu.
Cuối cùng, lựa chọn giữa DNS toàn router và DNS cấp thiết bị không chỉ là về tốc độ—mà còn là về mức độ kiểm soát bạn muốn và mức độ công sức bạn sẵn sàng bỏ ra để giữ cho mạng của mình hoạt động theo ý muốn.
Thiết Lập DNS Nào Phù Hợp Với Bạn?
Hình ảnh một người dùng đang cấu hình router Wi-Fi thông qua điện thoại, biểu thị việc quản lý cài đặt mạng
Vậy, thiết lập DNS nào là phù hợp với bạn? Về mặt tốc độ, bạn sẽ nhận được các tra cứu DNS nhanh hơn bằng cách cài đặt DNS trực tiếp trên PC của mình. Điều này là do PC của bạn bỏ qua việc truy cập router để lấy DNS, cho phép nó phân giải địa chỉ cục bộ. Tuy nhiên, lợi thế tốc độ này là rất nhỏ đến mức bạn có thể sẽ không cảm thấy sự khác biệt. Thành thật mà nói, sau tất cả các thử nghiệm của tôi, việc sử dụng cả DNS cấp router và cấp PC cùng nhau là cách tốt nhất để tối đa hóa những gì mạng của bạn có thể làm.
Cài đặt DNS trên router của bạn mang lại cho mọi thiết bị trong nhà bạn một nền tảng nhanh chóng, đáng tin cậy. Điều đó có nghĩa là bạn chỉ cần cấu hình một lần, và đột nhiên điện thoại, máy tính xách tay, máy tính bảng và TV thông minh của bạn đều được hưởng lợi từ hiệu suất và quyền riêng tư DNS tốt hơn. Bộ nhớ đệm DNS của router cũng tăng tốc các lần truy cập lặp lại cho mọi người, vì vậy cả gia đình sẽ có trải nghiệm mượt mà hơn khi truy cập lại các trang web yêu thích hoặc dịch vụ phát trực tuyến của họ.
Nhưng đó chỉ là một nửa câu chuyện. Bằng cách cài đặt DNS trực tiếp trên các thiết bị cụ thể, bạn mở khóa một cấp độ linh hoạt hoàn toàn mới. Ví dụ, tôi sử dụng Smart DNS để vượt qua nội dung bị giới hạn địa lý trên TV phát trực tuyến của mình. Tôi không thể cài đặt DNS đặc biệt này trên router vì nó khá chậm trong việc phân giải địa chỉ và sẽ ảnh hưởng đến tất cả các thiết bị của tôi. Nhưng nếu tôi chỉ cài đặt nó trên TV thông minh hoặc PC của mình, chỉ thiết bị đó bị ảnh hưởng bởi DNS chậm hơn:
Trong khi DNS chậm hơn là một sự đánh đổi chấp nhận được để truy cập nội dung bị khóa theo khu vực, điều này không nên là mặc định cho tất cả các thiết bị trên mạng của bạn. Bằng cách cẩn thận cài đặt DNS đặc biệt trên các thiết bị cụ thể, những thiết bị đó có thể truy cập các chức năng nhất định, trong khi mọi thứ khác trong nhà bạn vẫn tiếp tục tận hưởng tốc độ của DNS đã cài đặt trên router.
Một lợi thế lớn khác của việc cài đặt DNS trên máy tính của bạn là thử nghiệm các nhà cung cấp DNS mới trước khi triển khai chúng cho toàn bộ mạng của bạn. Có thể bạn muốn xem liệu một dịch vụ mới có thực sự nhanh hơn, đáng tin cậy hơn hay cung cấp quyền riêng tư tốt hơn hay không. Bằng cách thử nó trên PC của bạn trước, bạn có thể thử nghiệm mà không có bất kỳ rủi ro nào đối với phần còn lại của các thiết bị. Nếu có gì đó không hoạt động đúng, việc chuyển đổi trở lại rất dễ dàng—không cần phải khắc phục sự cố cho cả ngôi nhà.
Cách tiếp cận kết hợp này cũng có nghĩa là bạn có thể tùy chỉnh DNS cho các nhu cầu cụ thể. Muốn tăng cường bảo mật trên máy tính xách tay làm việc của bạn? Đặt nó sử dụng DNS chặn phần mềm độc hại. Cần độ trễ thấp nhất cho trò chơi? Định hướng PC chơi game của bạn đến DNS nhanh nhất mà bạn có thể tìm thấy. Trong khi đó, mọi người khác ở nhà vẫn được hưởng lợi từ thiết lập của router, và bạn không phải quản lý hàng tá cấu hình khác nhau.
Trên thực tế, việc kết hợp cài đặt DNS cấp router và cấp thiết bị mang lại cho bạn những điều tốt nhất của cả hai thế giới: những cải tiến rộng khắp cho mọi người và những điều chỉnh mục tiêu nơi bạn cần nhất. Đây là cách linh hoạt nhất, sẵn sàng cho tương lai nhất để giữ cho mạng của bạn nhanh chóng, linh hoạt và sẵn sàng cho bất cứ điều gì bạn muốn—cho dù đó là phát trực tuyến, chơi game, làm việc hay chỉ duyệt web.
Tóm tắt: Việc lựa chọn cài đặt DNS trên router hay từng thiết bị đều có những ưu và nhược điểm riêng. Mặc dù cài đặt trực tiếp trên PC có thể mang lại tốc độ tra cứu ban đầu nhanh hơn một chút, nhưng sự khác biệt này khó nhận biết trong thực tế. Router lại vượt trội trong việc quản lý bộ nhớ đệm DNS cho toàn bộ mạng, mang lại lợi ích chung cho tất cả các thiết bị. Để đạt được hiệu quả tối ưu và sự linh hoạt cao nhất, giải pháp kết hợp—thiết lập DNS cơ bản trên router và tùy chỉnh riêng cho từng thiết bị khi cần—là lựa chọn thông minh nhất cho hầu hết người dùng.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về cách bạn đã tối ưu DNS cho mạng gia đình hoặc cá nhân mình trong phần bình luận bên dưới!
