Quản lý các phân vùng ổ cứng có vẻ là một nhiệm vụ phức tạp, nhưng thực tế, đây là một quy trình khá đơn giản nếu bạn có trong tay những công cụ phù hợp. Hệ điều hành Windows cung cấp sẵn các tiện ích mạnh mẽ giúp việc quản lý phân vùng trở nên tương đối dễ dàng, dù bạn đang thiết lập một máy tính mới, tối ưu hóa không gian lưu trữ hay khắc phục sự cố liên quan đến ổ đĩa. Hiểu rõ cách chia, thu nhỏ, mở rộng hay xóa phân vùng là điều cần thiết để tối ưu hiệu suất và bảo vệ dữ liệu trên máy tính của bạn.
Trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào đối với các phân vùng ổ đĩa, điều quan trọng nhất là bạn phải sao lưu toàn bộ dữ liệu quan trọng trên máy tính. Các thao tác liên quan đến phân vùng luôn tiềm ẩn rủi ro, và mặc dù các công cụ tích hợp sẵn của Windows rất đáng tin cậy, nhưng các sự cố không mong muốn như mất điện đột ngột hoặc lỗi phần cứng vẫn có thể dẫn đến mất dữ liệu. Hãy dành vài phút để lưu các tệp tin quan trọng vào ổ đĩa ngoài hoặc dịch vụ lưu trữ đám mây.
Mặc dù nhiều người cảm thấy việc chia phân vùng có thể không cần thiết với các tùy chọn lưu trữ hiện đại, đặc biệt là trên máy tính để bàn có nhiều khoang ổ đĩa, nhưng đối với laptop chỉ có một ổ SSD, phân vùng là lựa chọn duy nhất và mang lại nhiều lợi ích. Việc phân vùng giúp tách biệt hệ điều hành (OS) khỏi dữ liệu cá nhân, làm cho quá trình cài đặt lại hệ thống trở nên dễ dàng hơn mà không ảnh hưởng đến các tệp tin của bạn. Ngoài ra, nó còn ngăn chặn tình trạng hệ thống bị treo nếu bạn vô tình lấp đầy phân vùng dữ liệu, vì hệ điều hành của bạn vẫn nằm trên một phân vùng riêng biệt với đủ không gian để hoạt động.
Bạn không cần phải là một chuyên gia công nghệ để thực hiện hầu hết các tác vụ quản lý phân vùng. Tiện ích Disk Management (Quản lý Đĩa) với giao diện đồ họa trực quan của Windows làm cho quá trình này trở nên dễ hiểu, trong khi PowerShell cung cấp các tùy chọn nâng cao hơn nếu bạn quen thuộc với các lệnh văn bản.
Các Công Cụ Quản Lý Phân Vùng Tích Hợp Sẵn Của Windows
Windows đi kèm với hai công cụ mạnh mẽ cho phép bạn quản lý các phân vùng ổ đĩa mà không cần cài đặt thêm phần mềm bên ngoài. Các tùy chọn tích hợp này cung cấp mọi thứ bạn cần cho các tác vụ phân vùng cơ bản như tạo, xóa, định dạng và thay đổi kích thước ổ đĩa.
Sử Dụng Tiện Ích Disk Management (Quản Lý Đĩa)
Tiện ích Disk Management là công cụ chính của Windows để xử lý các phân vùng mà không cần nhập lệnh. Nó cung cấp một cái nhìn trực quan về các ổ đĩa và phân vùng của bạn, giúp bạn dễ dàng nắm bắt bố cục lưu trữ.
Có nhiều cách để mở Disk Management. Cách dễ nhất là nhấp chuột phải vào nút Start và chọn Disk Management từ menu. Thao tác này sẽ hiển thị tất cả các ổ đĩa và thông tin phân vùng của chúng, bao gồm kích thước, hệ thống tệp và trạng thái.
Dưới đây là cách thực hiện các tác vụ phân vùng phổ biến:
- Thu nhỏ một ổ đĩa (Shrink a volume): Nhấp chuột phải vào phân vùng bạn muốn giảm kích thước và chọn Shrink Volume. Windows sẽ tính toán không gian tối đa có thể thu nhỏ, nhưng bạn có thể nhập một lượng nhỏ hơn nếu cần. Thao tác này bảo toàn dữ liệu của bạn trong khi giải phóng không gian.
- Mở rộng một ổ đĩa (Extend a volume): Nhấp chuột phải vào phân vùng bạn muốn mở rộng và chọn Extend Volume. Bạn chỉ có thể mở rộng vào không gian chưa cấp phát (unallocated space) liền kề ở phía bên phải của phân vùng — đây là một hạn chế đáng kể của công cụ tích hợp sẵn này.
- Tạo một phân vùng mới (Create a new partition): Nhấp chuột phải vào bất kỳ không gian chưa cấp phát nào, chọn New Simple Volume, và làm theo trình hướng dẫn để đặt kích thước, gán ký tự ổ đĩa và định dạng nó với hệ thống tệp ưa thích của bạn.
- Xóa một phân vùng (Delete a partition): Nhấp chuột phải vào phân vùng và chọn Delete Volume. Hãy đảm bảo tuyệt đối rằng bạn không cần bất kỳ dữ liệu nào trên phân vùng này, vì thao tác này sẽ xóa mọi thứ.
Disk Management hiển thị dung lượng theo đơn vị MB, trong đó 1024MB tương đương 1GB và 1024GB tương đương 1TB. Hãy nhớ quy đổi này khi xác định kích thước phân vùng để tránh tạo ra các phân vùng quá nhỏ hoặc quá lớn so với nhu cầu của bạn.
Mặc dù hữu ích, Disk Management vẫn có những hạn chế. Bạn không thể di chuyển các phân vùng, gộp các không gian chưa cấp phát không liền kề hoặc chuyển đổi giữa một số hệ thống tệp mà không cần công cụ của bên thứ ba.
Quản Lý Phân Vùng Bằng Command Line Với DiskPart
Nếu bạn thích nhập lệnh hơn, Windows cung cấp một công cụ dòng lệnh mạnh mẽ có tên là DiskPart. Tiện ích này cung cấp cho bạn quyền kiểm soát chính xác hơn đối với các thiết bị lưu trữ của mình và có thể thực hiện các thao tác mà Disk Management không thể xử lý.
Để truy cập DiskPart, nhấn Win + X và chọn Terminal (Admin). Sau đó, nhập “diskpart” và nhấn Enter để khởi chạy tiện ích. Không giống như Disk Management, DiskPart sử dụng một chuỗi các lệnh để thực hiện các thao tác.
Dưới đây là các lệnh DiskPart cơ bản để quản lý phân vùng:
- Liệt kê ổ đĩa và phân vùng: Nhập “list disk” để xem tất cả các ổ đĩa vật lý, sau đó “select disk X” (trong đó X là số thứ tự của ổ đĩa). Tiếp theo là “list partition” để xem tất cả các phân vùng trên ổ đĩa đã chọn.
- Tạo một phân vùng mới: Sử dụng “create partition primary size=X” (trong đó X là kích thước tính bằng MB). Sau đó, bạn có thể gán ký tự ổ đĩa bằng “assign letter=Y” (trong đó Y là ký tự bạn muốn).
- Xóa một phân vùng: Đầu tiên, chọn ổ đĩa, sau đó nhập “select partition X” (trong đó X là số thứ tự phân vùng), tiếp theo là “delete partition.” Thao tác này sẽ xóa vĩnh viễn tất cả dữ liệu trên phân vùng mà không cần xác nhận.
- Mở rộng hoặc thu nhỏ ổ đĩa: Sau khi chọn một ổ đĩa, sử dụng “extend size=X” để làm cho nó lớn hơn hoặc “shrink desired=X” để làm cho nó nhỏ hơn (X là kích thước tính bằng MB).
Giao diện Terminal (PowerShell) của Windows hiển thị danh sách các phân vùng ổ đĩa bằng lệnh DiskPart.
DiskPart thực thi các lệnh ngay lập tức mà không yêu cầu xác nhận. Một lệnh sai – đặc biệt là lệnh “clean” dùng để xóa tất cả thông tin phân vùng – có thể dẫn đến mất dữ liệu hoàn toàn. Luôn kiểm tra kỹ các lệnh của bạn và sao lưu các tệp quan trọng trước khi sử dụng DiskPart.
DiskPart đặc biệt hữu ích cho việc tạo script các hoạt động hàng loạt trên nhiều máy tính, nhưng tính “không khoan nhượng” của nó khiến nó tiềm ẩn rủi ro cho người mới bắt đầu. Nếu bạn không chắc chắn, hãy dùng giao diện đồ họa của Disk Management.
Khi Nào Cần Dùng Phần Mềm Quản Lý Phân Vùng Của Bên Thứ Ba?
Mặc dù các công cụ tích hợp sẵn của Windows xử lý được hầu hết các tác vụ quản lý phân vùng cơ bản, chúng vẫn có những hạn chế đáng kể. Các phần mềm quản lý phân vùng của bên thứ ba, chẳng hạn như NIUBI Partition Editor, EaseUS Partition Master hoặc MiniTool Partition Wizard, cung cấp các tính năng nâng cao giúp đơn giản hóa các thao tác phức tạp.
Những công cụ này đặc biệt hữu ích khi bạn cần di chuyển các phân vùng mà không làm mất dữ liệu — điều mà các công cụ của Windows không thể làm được. Ví dụ, nếu bạn có một phân vùng khôi phục (recovery partition) đang chặn ổ đĩa hệ thống của bạn truy cập không gian chưa cấp phát liền kề, một công cụ bên thứ ba có thể di chuyển an toàn phân vùng khôi phục đó trong khi vẫn giữ nguyên chức năng của nó.
Trong số các lựa chọn này, tôi ưu tiên NIUBI Partition Editor cho những tác vụ như vậy. Ứng dụng này miễn phí cho mục đích sử dụng cá nhân tại nhà và sẽ cho phép bạn dễ dàng sắp xếp lại các phân vùng theo các bước sau:
- Mở phần mềm quản lý phân vùng để xem bố cục của tất cả các ổ đĩa và phân vùng của bạn.
- Nhấp chuột phải vào phân vùng bạn muốn di chuyển và chọn Resize/Move Volume.
- Trong giao diện đồ họa, kéo phân vùng đến vị trí mới.
- Nhấp OK và sau đó Apply để thực hiện các thay đổi.
Tính trực quan của công cụ này giúp các thao tác phức tạp trở nên dễ dàng hơn, hiển thị chính xác những gì sẽ xảy ra trước khi bạn xác nhận bất kỳ thay đổi nào.
Tải xuống: NIUBI Partition Editor
Quản lý các phân vùng ổ cứng không nhất thiết phải phức tạp. Các công cụ tích hợp sẵn của Windows xử lý hiệu quả hầu hết các tác vụ cơ bản, trong khi các tùy chọn của bên thứ ba cung cấp sự linh hoạt hơn cho các thao tác phức tạp. Luôn nhớ sao lưu dữ liệu quan trọng trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào để bạn có thể tự tin tối ưu hóa không gian lưu trữ mà không phải lo lắng về việc mất các tệp tin của mình.
