Trong thời đại số hóa, các thiết bị công nghệ hiện đại, từ smartphone đến máy tính bảng, đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống và công việc của chúng ta. Tuy nhiên, mặt trái của sự tiện lợi này là chúng ta thường xuyên bị phân tâm, mất tập trung vào các tác vụ quan trọng. Nhiều người có xu hướng đổ lỗi cho công nghệ về tình trạng thiếu tập trung, nhưng thực tế, vấn đề nằm ở cách chúng ta sử dụng chúng. Từ kinh nghiệm cá nhân, tôi nhận ra rằng, thay vì chống lại công nghệ, việc điều chỉnh cách tương tác với nó thông qua những thói quen nhỏ lại có thể mang lại hiệu quả bất ngờ trong việc cải thiện sự tập trung và nâng cao năng suất làm việc. Dưới đây là 7 thói quen đơn giản nhưng mạnh mẽ đã thay đổi đáng kể cách tôi làm việc và duy trì sự tập trung.
1. Tắt Thông Báo Không Cần Thiết
Mỗi tiếng “ping” hay rung nhẹ từ điện thoại đều làm xao nhãng sự chú ý của bạn. Nếu bạn giống tôi, có lẽ bạn cài đặt hàng chục ứng dụng trên điện thoại. Việc cho phép mỗi ứng dụng gửi thông báo có nghĩa là có một luồng thông báo không ngừng từ các ứng dụng không thực sự cần sự chú ý của bạn.
Trước đây, màn hình điện thoại của tôi liên tục sáng lên mỗi vài phút, mỗi thông báo lại kéo tôi ra khỏi công việc dù chỉ trong giây lát. Dần dần, tôi nhận ra rằng những xao nhãng nhỏ này tích lũy lại, phá vỡ sự tập trung của tôi và khiến việc duy trì trạng thái làm việc “flow” trở nên khó khăn hơn.
Để khắc phục điều này, tôi đã thực hiện một cuộc “kiểm toán” toàn diện cài đặt thông báo của mình. Với mỗi ứng dụng, tôi tự hỏi: “Tôi có cần ứng dụng này thông báo cho mình trong thời gian thực không?”. Nếu câu trả lời là không, tôi sẽ tắt thông báo của nó. Giờ đây, chỉ những thông báo thực sự cần thiết mới được phép hiển thị – tin nhắn, cuộc gọi, nhắc nhở lịch và một vài ứng dụng liên quan đến tài chính hoặc công việc. Sự thay đổi nhỏ bé này đã tạo nên một khác biệt lớn. Không còn bị gián đoạn liên tục, tôi có thể tập trung sâu hơn và duy trì trạng thái làm việc hiệu quả lâu hơn.
2. Tận Dụng Chế Độ Tập Trung (Focus/Do Not Disturb)
Một trong những tính năng bị đánh giá thấp nhất trên các thiết bị hiện đại là khả năng tùy chỉnh những liên hệ và ứng dụng nào có thể làm gián đoạn bạn và vào thời điểm nào. Nếu bạn chưa sử dụng chế độ Focus (trên iPhone) hoặc Do Not Disturb (trên Android), bạn đang bỏ lỡ một trong những công cụ tốt nhất cho công việc chuyên sâu. Ngay cả khi đã tắt thông báo từ các ứng dụng không cần thiết, tôi vẫn thường xuyên bị gián đoạn.
Hiện tại, tôi đã thiết lập các chế độ Focus cho những khoảng thời gian khác nhau trong ngày – khi lập trình, khi viết bài và khi thư giãn. Mỗi chế độ này sẽ tắt tiếng tất cả các ứng dụng ngoại trừ một vài ứng dụng tôi đã chỉ định và ẩn các thông báo gây phân tâm. Nó cũng giới hạn những ai có thể liên hệ với tôi qua cuộc gọi và hạn chế các màn hình chính hiển thị. Nếu bạn đang tìm kiếm lý do để thiết lập chế độ Focus trên iPhone của mình, đây chính là câu trả lời.
Tôi cũng đã thiết lập lịch trình để các chế độ Focus tự động kích hoạt, biến chúng trở nên tự chủ. Vẻ đẹp của thói quen này là nó rèn luyện cả não bộ và môi trường của bạn để hỗ trợ sự tập trung. Khi một chế độ Focus được kích hoạt, nó giống như việc bật một công tắc tinh thần – nó báo hiệu cho tôi rằng đã đến lúc cần tập trung. Theo thời gian, sự nhất quán đó đã giúp tôi đi vào trạng thái làm việc sâu nhanh hơn và duy trì ở đó lâu hơn.
Người phụ nữ đang sử dụng iPhone 12 Pro, màn hình hiển thị chế độ Focus Mode giúp tăng cường tập trung làm việc.
3. Sử Dụng Nhạc Nền Phù Hợp
Tôi từng nghĩ rằng sự im lặng tuyệt đối là bí quyết tối thượng để nâng cao năng suất, nhưng hóa ra, âm nhạc nền phù hợp lại có thể làm nên điều kỳ diệu cho sự tập trung. Sau khi thử nghiệm với nhiều thể loại khác nhau, tôi nhận thấy một số loại nhạc giúp tôi chìm sâu hơn vào công việc, trong khi số khác lại gây xao nhãng.
Đối với những tác vụ đòi hỏi sự tập trung cao độ – như viết lách hoặc lập trình – tôi thường chọn nhạc không lời, âm thanh ambient (âm thanh môi trường) hoặc lo-fi beats. Những bản nhạc này cung cấp một nhịp điệu mà không gây phân tâm, giúp tôi bỏ qua tiếng ồn xung quanh và đi vào trạng thái tập trung. Không lời hát, không thay đổi đột ngột – chỉ là một dòng chảy êm dịu, đều đặn cuốn hút tâm trí tôi mà không làm nó choáng ngợp.
Giao diện ứng dụng Spotify trên điện thoại di động hiển thị playlist Nature Sounds, gợi ý nhạc nền thiên nhiên giúp thư giãn và tập trung.
Mặt khác, khi thực hiện các công việc thường ngày, tôi chuyển sang thứ gì đó sôi động hơn một chút nhưng vẫn đủ nhẹ nhàng để giữ tôi ở trạng thái tĩnh tâm. Nhạc nền đã trở thành một nghi thức đối với tôi. Chỉ cần nhấn nút phát một playlist cụ thể là đã báo hiệu cho não bộ của tôi rằng đã đến lúc làm việc. Tất nhiên, não bộ của mỗi người được cấu trúc hơi khác nhau. Một số người phát triển tốt trong im lặng, số khác lại trong âm thanh. Việc thử nghiệm sẽ giúp bạn xác định điều gì phù hợp nhất với mình.
4. Thiết Lập Ranh Giới Kỹ Thuật Số Rõ Ràng
Thật dễ dàng để công nghệ len lỏi vào mọi ngóc ngách trong ngày của bạn – tin nhắn công việc xuất hiện trong bữa tối, mạng xã hội xâm chiếm những khoảnh khắc yên tĩnh, hoặc email đòi hỏi sự chú ý trước cả khi bạn kịp uống cà phê sáng. Tôi không nhận ra sự lộn xộn tinh thần mà điều này tạo ra cho đến khi tôi bắt đầu đặt ra những ranh giới kỹ thuật số rõ ràng.
Một trong những thay đổi đầu tiên của tôi là xác định “khu vực không điện thoại” và “thời gian không lướt mạng”. Ví dụ, dù tôi thức dậy sớm lúc 5 giờ sáng, tôi không kiểm tra email trước 2 giờ chiều và sau 7 giờ tối. Thay vào đó, tôi dành những giờ sáng cho các tác vụ đòi hỏi cao. Tôi tránh các tác vụ thường lệ không đòi hỏi sự tập trung sâu, chẳng hạn như kiểm tra email.
Ngoài ra, tôi cũng tách biệt công nghệ cho công việc và cá nhân. Điều đó có nghĩa là sử dụng các hồ sơ trình duyệt khác nhau cho các tác vụ liên quan đến công việc và một hồ sơ khác cho việc sử dụng thông thường. Tôi cũng giữ điện thoại ngoài tầm với và ngoài tầm nhìn trong các phiên làm việc tập trung bởi việc tạo ra một rào cản giúp tôi tránh được cám dỗ cầm điện thoại lên khi gặp khó khăn.
Những thay đổi nhỏ này đã tạo ra một ranh giới rõ ràng giữa thời gian làm việc và thời gian nghỉ ngơi. Bằng cách tạo ra sự phân biệt này, tôi dễ dàng hoàn thành các nhiệm vụ của mình hơn, biết rằng sau đó, tôi sẽ có thời gian dành riêng để thư giãn và làm những gì mình thích, chẳng hạn như cập nhật tin tức trên mạng xã hội.
5. Gỡ Bỏ Các Ứng Dụng Gây Xao Nhãng
Một trong những động thái táo bạo và hiệu quả nhất tôi từng thực hiện để cải thiện sự tập trung là gỡ bỏ các ứng dụng làm hao phí thời gian và sự chú ý của mình. Điều đó không hề dễ dàng, nhưng sự khác biệt là ngay lập tức khi tôi quyết định thực hiện. Sức mạnh ý chí chỉ có thể đưa bạn đi xa đến một mức độ nhất định, vì vậy thay vì chỉ dựa vào sức mạnh ý chí, tôi đã loại bỏ hoàn toàn nguồn gốc của sự xao nhãng.
Màn hình điện thoại thông minh hiển thị tùy chọn gỡ cài đặt ứng dụng WhatsApp, minh họa việc loại bỏ các ứng dụng gây xao nhãng để cải thiện sự tập trung.
Tôi bắt đầu bằng cách xác định những “thủ phạm” lớn nhất. Tôi thường vô thức mở các ứng dụng như Instagram và X (Twitter cũ) bất cứ khi nào có thời gian rảnh hoặc khi bị mắc kẹt với công việc đang làm. Ngay cả khi không sử dụng, chỉ việc có chúng trên điện thoại cũng đã tạo ra cám dỗ. Việc gỡ bỏ các ứng dụng gây xao nhãng đã giúp tôi tập trung vào nhiệm vụ mà không cảm thấy bị thôi thúc kiểm tra mạng xã hội. Nếu có một ứng dụng liên tục kéo bạn ra khỏi những gì quan trọng, hãy thử xóa nó trong một tuần. Bạn sẽ ngạc nhiên về mức độ tập trung hơn của mình.
6. Thực Hành Đơn Nhiệm (Monotasking)
Trong thế giới ngày nay, việc muốn hoàn thành nhiều việc hơn thông qua đa nhiệm là điều phổ biến. Trong nhiều năm, tôi tin rằng đa nhiệm là bí quyết tối thượng để tăng cường năng suất. Bạn sẽ thấy tôi vừa xử lý email vừa nghe podcast hoặc vừa xem video mới nhất từ YouTuber yêu thích vừa làm việc. Bằng cách đó, tôi nghĩ mình đang làm được nhiều việc hơn. Nhưng trên thực tế, tôi đang phân mảnh sự chú ý của mình.
Chuyển sang đơn nhiệm đã thay đổi mọi thứ. Thay vì cố gắng làm năm việc cùng lúc, tôi cam kết chỉ làm một việc tại một thời điểm – và làm nó thật tốt. Dù là viết một bài báo, trả lời tin nhắn hay chỉ đơn giản là đọc một tài liệu, giờ đây tôi tập trung hoàn toàn vào nhiệm vụ đang làm trước khi chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo. Ban đầu, tôi cảm thấy chậm lại, nhưng theo thời gian, tôi bắt đầu nhận thấy kết quả: công việc của tôi được cải thiện, tôi mắc ít lỗi hơn và hoàn thành các nhiệm vụ hiệu quả hơn. Tuyệt vời hơn nữa, tôi cảm thấy ít kiệt sức hơn vào cuối ngày. Đơn nhiệm xây dựng đà, làm sâu sắc thêm sự tập trung và giúp bạn đi vào trạng thái “flow” khó nắm bắt, nơi mọi thứ đều ăn khớp.
7. Áp Dụng Kỹ Thuật Pomodoro
Là một trong số ít các phương pháp năng suất thực sự hiệu quả với tôi, Kỹ thuật Pomodoro đã thay đổi cuộc chơi. Trước khi khám phá nó, những ngày làm việc của tôi thường mờ nhạt thành những cuộc chạy đua vô tận, thiếu tập trung. Tôi sẽ ngồi xuống với ý định tốt nhất, nhưng rồi vài giờ sau mới nhận ra mình hầu như chưa làm được gì trong danh sách việc cần làm. Tôi không lười biếng – tôi chỉ không quản lý sự tập trung của mình một cách hiệu quả.
Kỹ thuật Pomodoro đã giúp tôi trở nên chủ động hơn với thời gian của mình. Phương pháp này rất đơn giản: làm việc trong 25 phút, nghỉ 5 phút, và lặp lại. Sau bốn chu kỳ, bạn sẽ có một quãng nghỉ dài hơn. Tuy nhiên, vì tôi là người dùng nâng cao, tôi thường đặt thời gian tập trung của mình là một giờ (hoặc 90 phút) với 15 phút nghỉ.
Những đợt làm việc nước rút hàng giờ đó buộc tôi phải tập trung sâu vào một nhiệm vụ mà không phải lo lắng về thời gian sẽ mất bao lâu. Đồng hồ đếm ngược giúp tôi duy trì trách nhiệm. Cấu trúc này không chỉ cải thiện năng suất mà còn cả động lực của tôi. Việc biết rằng một quãng nghỉ luôn chỉ cách vài phút giúp tôi dễ dàng vượt qua sự kháng cự và duy trì đúng lộ trình.
Kết Luận
Việc tối ưu hóa cách sử dụng công nghệ không chỉ là một xu hướng mà là một kỹ năng thiết yếu trong thế giới hiện đại để duy trì và tăng cường sự tập trung. Như đã thấy qua 7 thói quen nhỏ được chia sẻ, vấn đề không nằm ở bản thân công nghệ, mà là cách chúng ta tương tác với nó. Từ việc kiểm soát các thông báo phiền nhiễu, tận dụng chế độ tập trung, lựa chọn âm nhạc nền phù hợp, đến việc thiết lập ranh giới kỹ thuật số rõ ràng, gỡ bỏ ứng dụng gây xao nhãng, thực hành đơn nhiệm và áp dụng Kỹ thuật Pomodoro – mỗi thói quen đều góp phần định hình lại mối quan hệ của chúng ta với các thiết bị và môi trường làm việc.
Hãy nhớ rằng, không phải mọi mẹo trong “hộp công cụ” này đều phù hợp với tất cả mọi người. Điều quan trọng là bạn cần tự mình thử nghiệm, khám phá những gì hiệu quả nhất cho bản thân để tìm ra công thức cải thiện năng suất cá nhân tối ưu. Bằng cách thực hành những thói quen này một cách kiên trì, bạn sẽ thấy mình không chỉ làm việc hiệu quả hơn mà còn cảm thấy ít căng thẳng và kiệt sức hơn vào cuối ngày.
Bạn đã thử thói quen nào trong số này chưa? Hãy chia sẻ kinh nghiệm hoặc những mẹo tăng cường tập trung của riêng bạn trong phần bình luận dưới đây!
