Mỗi ngày, chúng ta phải đối mặt với vô số tin nhắn rác, tin nhắn lừa đảo, nhiều hơn cả những tin nhắn thực sự có giá trị. Chỉ cần một cú chạm nhầm vào đường link độc hại trong những tin nhắn này, bạn có thể trở thành nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo qua mạng (phishing), bị đánh cắp dữ liệu cá nhân hay thậm chí là nhiễm mã độc. Với kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực công nghệ và bảo mật, tôi hiểu rõ tầm quan trọng của việc cảnh giác và không bao giờ tùy tiện nhấn vào những liên kết đáng ngờ.
Để tự bảo vệ mình và những người xung quanh khỏi những rủi ro tiềm ẩn này, dưới đây là những bước kiểm tra và xử lý tin nhắn lừa đảo mà tôi luôn áp dụng.
Kiểm Tra Nguồn Gốc Người Gửi: Dấu Hiệu Đầu Tiên Cần Cảnh Giác
Điều đầu tiên mà tôi luôn làm khi nhận được một tin nhắn có liên kết đáng ngờ là xác minh danh tính người gửi. Nếu tin nhắn đến từ một số điện thoại không xác định, một mã ngắn SMS lạ, hoặc một mã quốc tế không rõ nguồn gốc, đó là một tín hiệu đỏ rõ ràng. Tôi không thể nhớ hết bao nhiêu lần mình nhận được những yêu cầu “tự sướng phiêu lưu” từ các số điện thoại có đầu số +91 – có lẽ vì trước đây tôi đã từng liên kết số điện thoại cá nhân của mình trên tiểu sử Instagram.
Ngay khi phát hiện một số điện thoại lạ, tôi thường sử dụng các ứng dụng nhận diện cuộc gọi như Truecaller để kiểm tra xem số đó có liên quan đến những kẻ lừa đảo hay một doanh nghiệp hợp pháp nào không.
Thông tin liên hệ của số điện thoại gửi tin nhắn lừa đảo
Ngoài ra, tôi còn kiểm tra xem nội dung tin nhắn có hợp lý trong ngữ cảnh hay không. Nếu tin nhắn tuyên bố đến từ một dịch vụ mà tôi đang sử dụng, thì số điện thoại gửi phải trùng khớp với số được liệt kê trên trang web chính thức của họ. Các công ty uy tín không bao giờ gửi tin nhắn từ những số điện thoại ngẫu nhiên.
Thêm vào đó, tôi luôn áp dụng một chút suy luận thông thường: tôi sẽ không nhận được lời mời phỏng vấn từ các công ty mà tôi chưa từng ứng tuyển, hoặc khảo sát đánh giá từ các dịch vụ giao hàng mà tôi chưa từng sử dụng. Nếu bạn không phải là người chủ động liên hệ trước, khả năng cao đó là một tin nhắn lừa đảo.
Phân Tích Dấu Hiệu Bất Thường Trong Nội Dung & URL Tin Nhắn
Trước khi nghĩ đến việc nhấn vào liên kết trong một tin nhắn từ số lạ, tôi luôn kiểm tra kỹ lưỡng nội dung tin nhắn và URL. Chi tiết đầu tiên tôi xem xét là liệu họ có sử dụng chiến thuật tạo áp lực hoặc khẩn cấp hay không. Khi tôi thấy các cụm từ như “Tài khoản của bạn sẽ bị khóa trong 24 giờ” hoặc “Nhấp ngay để không bỏ lỡ ưu đãi này,” tôi ngay lập tức nghi ngờ.
Nếu một công ty thực sự cần tôi thực hiện hành động khẩn cấp, họ sẽ liên hệ thông qua các kênh chính thức – chứ không phải một tin nhắn văn bản đơn lẻ, đáng ngờ.
Lỗi ngữ pháp và chính tả trong tin nhắn là một dấu hiệu nhận biết lớn khác, vì các công ty hợp pháp hiếm khi mắc lỗi này. Lỗi trong URL thậm chí còn là một cảnh báo lớn hơn. Những lỗi phổ biến nhất là thiếu ký tự trong tên miền, chẳng hạn như “paypl” thay vì PayPal trong một URL giả mạo như “paypl-support.info”.
URL thậm chí có thể trông thật nếu bạn không nhìn kỹ hơn và phát hiện ra những sự thay thế tinh vi, đánh lừa như “paypa1”. May mắn thay, hầu hết các ứng dụng nhắn tin cho phép bạn nhấn giữ lâu vào một liên kết để xem trước nó mà không cần mở – mặc dù bạn nên cẩn thận khi tương tác với một liên kết có thể nguy hiểm. Một số ứng dụng thậm chí còn tự động hiển thị bản xem trước cho bạn.
Tin nhắn từ Smartcash trên điện thoại Android với tùy chọn tải xem trước liên kết
Nếu tôi đang sử dụng máy tính xách tay, tôi chỉ cần di chuột qua liên kết để kiểm tra xem nó thực sự dẫn đến đâu – không cần nhấp.
Sử Dụng Công Cụ Quét Link Đáng Tin Cậy
Nếu tôi không thể xem trước liên kết – hoặc chỉ muốn có thêm sự đảm bảo – tôi sẽ sao chép và dán nó vào một công cụ quét liên kết để có cái nhìn chính xác hơn về việc nó có an toàn hay không.
Công cụ tôi ưu tiên sử dụng là công cụ tìm kiếm Google Safe Browsing vì nó rất dễ sử dụng (và tôi hơi thiên vị các sản phẩm của Google). Chỉ cần dán liên kết vào hộp Kiểm tra trạng thái trang web, nhấn Enter, và trong vài giây, bạn sẽ biết liệu nó có bị gắn cờ là không an toàn hay không.
Kết quả kiểm tra trang web trên Google Safe Browsing cho thấy không tìm thấy nội dung không an toàn
Các lựa chọn đáng tin cậy khác bao gồm VirusTotal và URLVoid, những công cụ này sẽ kiểm tra xem các nguồn an ninh mạng có xác định liên kết là độc hại hay không.
Tuy nhiên, hãy lưu ý rằng kết quả “không tìm thấy nội dung không an toàn” không có nghĩa là liên kết hoàn toàn vô hại; nó có thể chỉ đơn giản là trang web chưa được kiểm tra. Vì vậy, khi có bất kỳ nghi ngờ nào, hãy luôn cẩn trọng tối đa.
Báo Cáo Lừa Đảo & Xóa Tin Nhắn: Bước Cuối Cùng Quan Trọng
Nếu một tin nhắn được xác nhận là lừa đảo, đừng chỉ đơn giản là bỏ qua nó. Việc báo cáo giúp ngăn chặn những người khác rơi vào bẫy.
Hầu hết điện thoại và ứng dụng nhắn tin đều có tùy chọn Chặn và báo cáo spam. Chặn sẽ ngăn người gửi nhắn tin cho bạn lần nữa, trong khi báo cáo đảm bảo nhà mạng của bạn gắn cờ số điện thoại lừa đảo đó.
Cửa sổ bật lên xác nhận việc chặn và báo cáo một số điện thoại là spam
Ngoài nhà mạng của bạn, cũng nên báo cáo chiêu lừa đảo cho công ty bị mạo danh. Hầu hết các ngân hàng, dịch vụ giao hàng và các thương hiệu lớn đều có các trang chuyên dụng để báo cáo lừa đảo. Họ sẽ yêu cầu bạn chuyển tiếp một bản sao của tin nhắn hoặc một ảnh chụp màn hình để họ có thể chống lại các hành vi giả mạo tốt hơn.
Nếu bạn nhiệt tình như tôi, bạn cũng có thể báo cáo chiêu lừa đảo cho các cơ quan chức năng hoặc các tổ chức an ninh mạng địa phương. Nhiều quốc gia có các trang web chính thức để báo cáo các vụ lừa đảo phishing.
Sau khi bạn đã thực hiện phần việc của mình, hãy xóa tin nhắn và tiếp tục. Tuyệt đối không bao giờ trả lời, vì việc tương tác với những kẻ lừa đảo chỉ khiến bạn trở thành mục tiêu lớn hơn. Hãy nhớ rằng, nếu có điều gì đó cảm thấy không ổn, hãy tin vào trực giác của bạn. Bỏ qua tin nhắn luôn là lựa chọn an toàn khi bạn không chắc chắn.
