Mã QR (Quick Response Code) đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống số, từ thanh toán, kết nối Wi-Fi, xem thực đơn đến tải ứng dụng. Tuy nhiên, sự tiện lợi này cũng đi kèm với rủi ro bảo mật đáng kể. Kẻ gian có thể lợi dụng mã QR để thực hiện các cuộc tấn công lừa đảo (phishing), phát tán phần mềm độc hại (malware) hoặc đánh cắp thông tin cá nhân. Việc quét nhầm một mã QR độc hại có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho điện thoại và dữ liệu của bạn. Vậy làm thế nào để nhận diện và phòng tránh những mã QR giả mạo này? Hãy cùng tìm hiểu các phương pháp hiệu quả để giữ an toàn cho bản thân trong thế giới số.
Kiểm Tra Mã QR Có Bị Thay Đổi Vật Lý Không?
Các công ty hợp pháp sử dụng mã QR cho nhiều mục đích chính đáng. Tuy nhiên, những kẻ lừa đảo tinh vi đã học được cách dán một mã QR khác lên trên vị trí của mã gốc. Mã QR mới này thường dẫn đến một trang web giả mạo được thiết lập để đánh cắp thông tin hoặc tải phần mềm độc hại, và nếu không cẩn thận, bạn có thể vô tình quét phải.
Hình ảnh minh họa mã QR, cho thấy khả năng bị kẻ gian dán đè một lớp mã QR độc hại lên trên để lừa đảo người dùng.
Hình ảnh minh họa mã QR, cho thấy khả năng bị kẻ gian dán đè một lớp mã QR độc hại lên trên để lừa đảo người dùng.
Để đảm bảo không quét phải mã QR độc hại, bạn cần kiểm tra kỹ bản thân mã đó. Kẻ lừa đảo đôi khi sẽ dán mã QR của chúng chồng lên mã gốc. Vì vậy, nếu bạn thấy một mã được dán thêm vào trên một bề mặt nào đó, hãy cảnh giác. Mặc dù không phải lúc nào đó cũng là một trò lừa đảo (ví dụ: một nhà hàng có thể dán mã QR mới cho thực đơn cập nhật), nhưng việc cẩn thận vẫn là không thừa.
Phân Tích Ngữ Cảnh Xung Quanh Mã QR
Khi bạn đang xem xét một mã QR và băn khoăn liệu nó có phải là giả mạo hay không, hãy thử nhìn vào ngữ cảnh xung quanh. Đôi khi, “môi trường” mà mã QR xuất hiện có thể cho bạn manh mối liệu đó có phải là một vụ lừa đảo hay không.
Người dùng đang quét mã QR trên điện thoại, cảnh báo về những mã QR giả mạo xuất hiện ở nơi công cộng hoặc trong email lừa đảo.
Người dùng đang quét mã QR trên điện thoại, cảnh báo về những mã QR giả mạo xuất hiện ở nơi công cộng hoặc trong email lừa đảo.
Ví dụ, mã QR có vẻ lạc lõng không? Có thể bạn nhận được một email yêu cầu bạn truy cập một trang web, nhưng thay vì cung cấp URL, nó lại yêu cầu bạn quét một mã. Đây có thể là một thủ thuật để khiến bạn truy cập một trang web trong khi che giấu URL thật. Hoặc có thể email rất mơ hồ và không thực sự cho bạn biết bạn đang quét cái gì—đó cũng là một dấu hiệu đáng ngờ. Tương tự, nếu mã QR là một phần của email hoặc tờ rơi, và có điều gì đó trong văn bản “không ổn”, đó là một lá cờ đỏ khác. Những mã QR dán ở trạm xe buýt hay trên tường trung tâm mua sắm cũng thường là các vụ lừa đảo.
Kiểm Tra Kỹ Trang Web Mà Mã QR Dẫn Đến
May mắn thay, một mã QR độc hại sẽ không ngay lập tức lây nhiễm điện thoại và đánh cắp dữ liệu của bạn ngay khi bạn quét nó. Bạn vẫn có cơ hội phân tích nơi mã đó đưa bạn đến và xác định xem nó có hợp pháp hay không.
Biểu tượng HTTPS và ổ khóa trên thanh địa chỉ trình duyệt, dấu hiệu của một website bảo mật, giúp nhận diện trang web giả mạo sau khi quét mã QR.
Biểu tượng HTTPS và ổ khóa trên thanh địa chỉ trình duyệt, dấu hiệu của một website bảo mật, giúp nhận diện trang web giả mạo sau khi quét mã QR.
Một số ứng dụng quét mã QR sẽ hiển thị URL mà nó đang cố gắng đưa bạn đến. Từ đây, bạn có thể áp dụng các cách phổ biến để nhận diện một trang web lừa đảo (phishing website) bằng cách phân tích URL và tìm kiếm bất kỳ điều gì đáng ngờ. Nếu mã QR tuyên bố sẽ dẫn bạn đến tải xuống một ứng dụng, hãy đảm bảo rằng nó dẫn bạn đến Google Play Store hoặc Apple App Store chính thức. Kẻ lừa đảo tạo ra các trang web giả mạo trông giống hệt như thật, nhưng ứng dụng đó thực chất lại chứa phần mềm độc hại. Nếu nghi ngờ, hãy ghi nhớ tên ứng dụng mà mã QR muốn bạn tải xuống, sau đó tự mở cửa hàng ứng dụng và tải xuống thủ công. Bằng cách đó, bạn biết rằng mình đã có được ứng dụng thật thay vì bản giả mạo.
Sử Dụng Ứng Dụng Quét Mã QR Bảo Mật
Nếu bạn lo lắng rằng mình có thể vô tình truy cập một trang web độc hại hoặc tải xuống một ứng dụng chứa phần mềm độc hại, bạn có thể thử sử dụng một ứng dụng quét mã QR bảo mật. Không giống như các ứng dụng quét mã QR thông thường, những ứng dụng này sẽ kiểm tra những gì bạn đã quét và tìm kiếm bất kỳ điều gì độc hại. Nếu phát hiện ra điều gì sai, nó sẽ cảnh báo bạn trước khi bạn tiếp tục. Ví dụ, ứng dụng quét mã QR của Trend Micro sẽ chạy kiểm tra bất cứ thứ gì bạn quét để đảm bảo nó đưa bạn đến một nơi an toàn.
Màn hình điện thoại hiển thị cảnh báo lừa đảo khi quét mã QR, minh họa chức năng của ứng dụng quét mã QR an toàn.
Màn hình điện thoại hiển thị cảnh báo lừa đảo khi quét mã QR, minh họa chức năng của ứng dụng quét mã QR an toàn.
Kết Luận
Mặc dù mã QR có thể bị lợi dụng để phát tán các mối đe dọa trực tuyến, nhưng có rất nhiều biện pháp phòng ngừa bạn có thể thực hiện trước khi quét. Luôn kiểm tra xem mã QR có bị dán đè hoặc thay đổi vật lý không, xem xét ngữ cảnh xung quanh mã QR, và quan trọng nhất là kiểm tra kỹ nơi mã đó dẫn bạn đến trước khi bạn nhập bất kỳ thông tin cá nhân nào hoặc tải xuống bất kỳ tệp nào vào điện thoại của mình. Bằng cách áp dụng những biện pháp đơn giản này, bạn sẽ bảo vệ được thiết bị và thông tin cá nhân khỏi các mã QR độc hại, đồng thời yên tâm tận hưởng sự tiện lợi mà công nghệ mang lại. Hãy chia sẻ những mẹo hữu ích này với bạn bè và người thân để cùng nhau xây dựng một cộng đồng số an toàn hơn!
