Việc mở chiếc máy tính Windows mới toanh lẽ ra phải tràn đầy phấn khích, nhưng thay vào đó, bạn lại phải nhìn chằm chằm vào biểu tượng quay tròn khi các chương trình chậm chạp khởi động. Hiệu suất ì ạch đó rất có thể xuất phát từ bloatware, và việc loại bỏ chúng có thể ngay lập tức cải thiện đáng kể tốc độ cho chiếc máy tính của bạn. Bài viết này từ Thủ Thuật Mới sẽ cung cấp một hướng dẫn chi tiết về cách gỡ bloatware, giúp bạn tối ưu hóa và tăng tốc PC Windows mới một cách hiệu quả nhất.
Tại sao PC mới của bạn lại chậm dù “mới tinh”?
Khi bạn mua một chiếc máy tính Windows mới, bạn kỳ vọng hiệu suất nhanh như chớp ngay từ khi mở hộp. Rốt cuộc, nó được trang bị phần cứng mới nhất và hệ điều hành hiện đại. Vậy tại sao nó lại có cảm giác chậm chạp? Lý do gần như chắc chắn là do bloatware.
Bloatware là thuật ngữ chỉ các phần mềm không mong muốn được nhà sản xuất hoặc nhà cung cấp cài đặt sẵn trên máy tính mới. Những chương trình này tiêu thụ tài nguyên hệ thống quý giá, chiếm không gian lưu trữ, làm hao pin và thường không mang lại nhiều giá trị cho hầu hết người dùng.
Vậy, bloatware thực sự trông như thế nào? Đó là những phiên bản dùng thử của chương trình diệt virus tự động bật lên mỗi khi bạn khởi động máy. Đó là các công cụ “kiểm tra sức khỏe” mang thương hiệu của nhà sản xuất, trùng lặp chức năng mà Windows đã có. Đó còn là những trò chơi bạn chưa bao giờ yêu cầu, các thanh công cụ trình duyệt (toolbar) không cần thiết và những ứng dụng “hỗ trợ” hứa hẹn tối ưu hóa PC nhưng thực tế chỉ gây phiền toái.
Các ứng dụng bloatware xuất hiện trên Start Menu Windows 11
Các nhà sản xuất thường biện minh rằng bạn có thể tìm thấy một số công cụ này hữu ích. Tuy nhiên, dù có một vài ứng dụng Windows thực sự hữu ích cho một chiếc PC mới, rất nhiều phần mềm cài đặt sẵn này thường không hữu ích và chỉ chiếm không gian cũng như tài nguyên hệ thống.
Gỡ Bloatware: Chìa khóa tăng tốc hiệu suất PC ngay lập thì
Bloatware không chỉ là một cái gai trong mắt – chúng là kẻ “giết” hiệu suất. Nhiều chương trình trong số này bắt đầu chạy ngầm mỗi khi bạn bật máy tính. Chúng “ngốn” tài nguyên RAM và CPU, khiến mọi tác vụ khác chậm lại. Bạn sẽ nhận thấy thời gian khởi động kéo dài hơn, độ trễ khi mở ứng dụng và đôi khi thậm chí còn có các cửa sổ bật lên ngẫu nhiên yêu cầu bạn nâng cấp hoặc mua thứ gì đó.
Tôi đã từng làm việc với những chiếc máy tính mới toanh có hơn một tá chương trình bloatware cùng tranh giành tài nguyên khi khởi động. Kết quả là: thời gian khởi động chậm, hiệu suất ì ạch và pin laptop cạn nhanh hơn bình thường.
Nhưng không chỉ dừng lại ở tốc độ. Những chương trình này cũng có thể chiếm hàng gigabyte dung lượng lưu trữ mà bạn có thể dùng cho các tệp cá nhân, ảnh hoặc trò chơi của mình. Việc gỡ bloatware là một trong những cách hiệu quả nhất để tăng tốc PC Windows của bạn. Bằng cách vô hiệu hóa và gỡ cài đặt các ứng dụng không sử dụng, PC của bạn sẽ có nhiều tài nguyên hơn để hoạt động, từ đó giúp các ứng dụng chạy nhanh hơn.
Hướng dẫn từng bước gỡ bỏ Bloatware hiệu quả trên Windows
Việc gỡ bỏ bloatware hiệu quả có nghĩa là chỉ loại bỏ phần mềm bạn không cần. Hãy bắt đầu bằng cách tìm kiếm các chương trình bạn không yêu cầu hoặc không bao giờ sử dụng. Đừng xóa tất cả những gì không quen thuộc; một số ứng dụng rất quan trọng để Windows hoạt động trơn tru. Hãy tập trung vào việc dọn dẹp bloatware rõ ràng trong khi vẫn giữ nguyên các thành phần hệ thống thiết yếu. Cách tiếp cận cẩn thận này giúp PC của bạn chạy nhanh và không gặp sự cố.
Xác định “kẻ thù”: Ứng dụng nào cần gỡ bỏ?
Bắt đầu bằng cách xem những gì đã được cài đặt trên PC của bạn. Mở Cài đặt (Settings) > Ứng dụng (Apps) > Ứng dụng đã cài đặt (Installed apps) hoặc sử dụng Control Panel > Chương trình (Programs) > Chương trình và Tính năng (Programs and Features). Cuộn qua danh sách và tìm kiếm bất kỳ thứ gì bạn không tự cài đặt. Đặc biệt chú ý đến các chương trình có tên thương hiệu PC của bạn (như Dell, HP, hoặc Lenovo), các phiên bản dùng thử của phần mềm diệt virus, các thanh công cụ trình duyệt và các trò chơi bạn chưa bao giờ yêu cầu.
Kiểm tra các ứng dụng ngốn tài nguyên trong tab Khởi động của Task Manager Windows
Để xác định ứng dụng nào cần gỡ bỏ, hãy mở Trình quản lý Tác vụ (Task Manager) bằng cách giữ tổ hợp phím Ctrl + Shift + Esc và kiểm tra tab Khởi động (Startup). Nếu bạn thấy một loạt chương trình được đánh dấu là “Mức độ tác động cao” (High impact) mà không phải của Microsoft, đây có thể là bloatware làm chậm thời gian khởi động của bạn. Bạn nên gỡ cài đặt hoặc vô hiệu hóa các chương trình này khi Windows khởi động.
Nếu bạn không chắc chắn về chức năng của một ứng dụng nào đó, hãy tìm kiếm thông tin trên Google trước khi xóa nó. Một số tiện ích, ngay cả khi bạn không sử dụng, vẫn có thể quan trọng để Windows hoạt động trơn tru. Nhưng hầu hết thời gian, nếu nó trông giống như một quảng cáo, hoạt động như một quảng cáo hoặc liên tục nhắc nhở bạn nâng cấp, thì bạn có thể yên tâm loại bỏ nó.
Bảo vệ hệ thống: Sao lưu và tạo điểm khôi phục
Trước khi bắt đầu xóa bất cứ thứ gì, hãy dành một phút để bảo vệ hệ thống của bạn. Windows có một công cụ tích hợp sẵn gọi là Khôi phục Hệ thống (System Restore) cho phép bạn tạo một “ảnh chụp” hệ thống tại một thời điểm nhất định. Chỉ cần tìm kiếm “Tạo điểm khôi phục” (Create a restore point) trong thanh tìm kiếm của Windows, chọn ổ đĩa chính của bạn và nhấn Tạo (Create). Đặt tên cho nó, ví dụ: “Trước khi gỡ Bloatware”. Bằng cách này, nếu bạn vô tình xóa nhầm thứ gì đó quan trọng, bạn có thể dễ dàng quay lại trạng thái trước đó.
Tạo điểm khôi phục hệ thống Windows để an toàn trước khi gỡ bloatware
Nếu bạn muốn cẩn thận hơn, hãy sao lưu các tệp quan trọng của bạn vào một ổ đĩa ngoài hoặc dịch vụ lưu trữ đám mây. Đây là một công việc mất vài phút nhưng có thể giúp bạn tiết kiệm hàng giờ đau đầu sau này.
Các phương pháp gỡ Bloatware: Thủ công và Tự động
Bây giờ là phần thú vị nhất. Đối với hầu hết các chương trình của bên thứ ba, bạn có thể nhấp chuột phải vào chúng trong Start Menu hoặc sử dụng nút Gỡ cài đặt (Uninstall) trong Cài đặt (Settings). Một số ứng dụng cứng đầu, như Xbox Game Bar hoặc một số tiện ích của nhà sản xuất, có thể yêu cầu nhiều công sức hơn một chút. Đối với những trường hợp đó, bạn có thể sử dụng các lệnh PowerShell hoặc Windows Terminal để loại bỏ chúng. Chỉ cần đảm bảo bạn biết mình đang xóa gì và luôn kiểm tra kỹ trước khi nhấn Enter.
Gỡ cài đặt các ứng dụng không mong muốn thủ công qua Settings của Windows
Việc gỡ bloatware thủ công mất nhiều thời gian hơn một chút, nhưng nó mang lại cho bạn toàn quyền kiểm soát. Bạn sẽ biết chính xác những gì đang chạy trên PC của mình và bạn sẽ tránh được việc vô tình xóa nhầm thứ gì đó quan trọng. Nếu bạn muốn một cách nhanh hơn hoặc kỹ lưỡng hơn để dọn dẹp PC mới của mình, các công cụ và script gỡ bloatware tự động có thể giúp ích.
Những giải pháp này sẽ quét hệ thống của bạn để tìm phần mềm không cần thiết và loại bỏ chúng hàng loạt, giúp bạn không phải mất công gỡ cài đặt thủ công. Hầu hết các công cụ gỡ bloatware tự động được thiết kế để nhắm mục tiêu vào các bloatware phổ biến, hợp lý hóa cài đặt hệ thống và tối ưu hóa hiệu suất chỉ với vài cú nhấp chuột hoặc lệnh.
Sử dụng script hoặc công cụ tự động để loại bỏ bloatware từ Microsoft và nhà sản xuất
Gỡ bloatware tự động hoạt động bằng cách xác định các chương trình và tính năng bạn có thể không cần, sau đó loại bỏ chúng an toàn hoặc tắt chúng. Quá trình này có thể ngay lập tức giải phóng tài nguyên và làm cho PC của bạn cảm thấy nhanh hơn. Mặc dù các công cụ này tiện lợi, hãy đảm bảo tạo điểm khôi phục trước khi chạy bất kỳ công cụ dọn dẹp tự động nào, để bạn có thể dễ dàng hoàn tác các thay đổi nếu cần.
Tóm lại, gỡ bloatware tự động là một cách nhanh chóng, hiệu quả để loại bỏ phần mềm không mong muốn và lấy lại tốc độ cho PC của bạn, đặc biệt nếu bạn không thoải mái khi tự mình tìm kiếm mọi chương trình. Chỉ cần nhớ tuân thủ các công cụ và script được đánh giá tốt và thực hiện các biện pháp phòng ngừa cơ bản trước khi thực hiện các thay đổi lớn.
Làm thế nào để biết PC của bạn đang chạy tối ưu sau khi Debloat?
Sau khi gỡ bloatware, bạn sẽ muốn xác nhận rằng những nỗ lực của mình đã được đền đáp. Một số chỉ số có thể giúp bạn xác định xem PC của mình có đang chạy tốt nhất hay không:
- PC của bạn khởi động chỉ trong vài giây, không phải vài phút. Với một ổ SSD, bạn sẽ thấy màn hình desktop trong vòng dưới 15-20 giây.
- Các ứng dụng mở ngay lập tức và việc chuyển đổi giữa các chương trình có cảm giác mượt mà.
- Khi bạn kiểm tra Trình quản lý Tác vụ (Task Manager), mức sử dụng CPU của bạn dưới 10% và hoạt động đĩa gần như bằng 0 khi ở trạng thái nhàn rỗi.
- Số lượng tiến trình chạy ngầm giảm khi kiểm tra Trình quản lý Tác vụ. Hầu hết các hệ thống được tối ưu hóa chạy giữa 50 và 80 tiến trình, không phải hơn 100.
- Bạn có nhiều không gian lưu trữ trống hơn và pin của laptop sử dụng lâu hơn sau mỗi lần sạc.
Laptop Windows đã được gỡ bỏ bloatware, chạy nhanh và mượt mà hơn
Nếu PC của bạn vẫn cảm thấy ì ạch sau khi gỡ bloatware, hãy xem xét kiểm tra các yếu tố bổ sung như các tác vụ bảo trì tự động của Windows, các chương trình quét virus chạy ngầm hoặc các cài đặt tiết kiệm năng lượng quá mức. Đôi khi, những yếu tố này có thể gây ra hiện tượng chậm tạm thời tương tự như tác động của bloatware.
Gỡ bloatware cho chiếc PC Windows mới của bạn là một trong những bước đầu tiên hiệu quả nhất để cải thiện hiệu suất. Bằng cách xác định và loại bỏ phần mềm cài đặt sẵn không cần thiết, bạn sẽ lấy lại tài nguyên hệ thống, không gian lưu trữ và cuối cùng là quyền kiểm soát máy tính của mình. Quá trình này không đòi hỏi kiến thức kỹ thuật chuyên sâu. Bạn chỉ cần một phương pháp tiếp cận có hệ thống và có thể là sự hỗ trợ của các công cụ gỡ bloatware uy tín. Hãy bắt tay vào dọn dẹp chiếc PC của bạn ngay hôm nay để trải nghiệm sự khác biệt về tốc độ và hiệu suất!
