Nghe sách nói (audiobook) là một phương pháp tuyệt vời để đa nhiệm. Nó giúp tôi đi bộ 10.000 bước mà không cảm thấy nhàm chán, hay hoàn thành việc rửa bát đĩa. Tuy nhiên, không giống như đọc sách giấy, tôi thường gặp khó khăn trong việc ghi nhớ phần lớn nội dung đã nghe. Sau khi thử nghiệm nhiều phương pháp khác nhau, tôi đã tìm ra những cách đơn giản để kiến thức từ sách nói đọng lại hiệu quả hơn.
5. Lựa Chọn Sách Nói Phù Hợp Để Tối Ưu Khả Năng Học Tập Chủ Động
Không phải tất cả các sách nói đều được tạo ra như nhau khi nói đến việc học tập. Trước đây, tôi thường chọn sách ngẫu nhiên hoặc dựa trên sự phổ biến. Điều đó dẫn đến sự thất vọng vì một số người đọc quá nhanh hoặc giọng điệu đơn điệu. Những cuốn khác lại có cấu trúc kém, khiến việc theo dõi các ý chính trở nên khó khăn.
Việc chọn đúng sách nói đã thay đổi mọi thứ. Tôi bắt đầu chọn những cuốn hồi ký và tự truyện khi làm các công việc thường ngày. Ví dụ, cuốn Educated của Tara Westover là một trong những cuốn yêu thích. Những sách nói được chia thành các chương ngắn, rõ ràng, hoạt động tốt nhất cho việc nghe thụ động. Chúng cho phép tôi tạm dừng, suy ngẫm và tiếp thu nội dung từng chút một.
Vì tôi sử dụng Audible cho hầu hết các sách nói, ứng dụng này cho phép tôi nghe thử một đoạn mẫu. Điều này giúp tôi kiểm tra xem giọng đọc và tốc độ có phù hợp với mình không. Đọc các đánh giá của người dùng trên một số trang web đánh giá sách tốt nhất cũng cung cấp manh mối về nội dung. Hãy tìm kiếm những đề cập cụ thể về phiên bản “sách nói” vì trải nghiệm có thể hoàn toàn khác nhau giữa các định dạng.
Xem trước mẫu sách nói trên ứng dụng Audible giúp bạn chọn được nội dung phù hợp
Chọn đúng sách nói trong đúng tình huống sẽ giúp não bộ bạn sẵn sàng để hấp thụ và ghi nhớ nhiều hơn. Hãy liên hệ những cuốn sách chứa nhiều kiến thức với một hoạt động tương tự. Chẳng hạn, tôi đã nghe cuốn Born to Run khi đang chạy bộ và cảm thấy mình tiếp thu được nhiều hơn từ cuốn sách.
4. Tận Dụng Tính Năng Điều Chỉnh Tốc Độ Và Tua Lại Một Cách Thông Minh
Tôi từng nghĩ rằng việc nghe sách nói với tốc độ 1.5x – 2x là cách nhanh nhất để hoàn thành một cuốn sách. Thay vào đó, tôi nhận ra rằng nó thường khiến mình bỏ lỡ những chi tiết quan trọng hoặc phải tua đi tua lại nhiều lần. Việc này trở nên khó chịu và làm gián đoạn dòng chảy của tôi.
Điều chỉnh tốc độ phát lại dựa trên nội dung đã giúp ích rất nhiều. Với các chủ đề dễ hơn, quen thuộc, tôi tăng tốc độ một chút—ví dụ 1.25x—để mọi thứ trôi chảy. Nhưng với các ý tưởng phức tạp hoặc mới, việc giảm tốc độ xuống 0.75x hoặc thậm chí tốc độ bình thường sẽ cho não tôi thời gian xử lý thông tin.
Khi nghe thấy điều gì đó thú vị hoặc dày đặc thông tin, tôi sẽ tạm dừng và phát lại ngay lập tức. Sự củng cố này giúp tôi nắm bắt những sắc thái mà tôi đã bỏ lỡ lần đầu.
Hãy để nội dung định hướng tốc độ nghe của bạn. Đôi khi, điều đó có thể có nghĩa là bạn phải giảm tốc độ hoặc tua lại một phần hoặc một chương cụ thể nhiều hơn bạn muốn. Nhưng phần thưởng là bạn có thể ghi nhớ những bài học chính tốt hơn.
Điều chỉnh tốc độ nghe sách nói linh hoạt giúp nắm bắt thông tin quan trọng
3. Ghi Chú Hoặc Đánh Dấu Khi Đang Nghe
Nghe thụ động là nguyên nhân chính khiến tôi ghi nhớ kém. Tôi bắt đầu thử nghiệm việc ghi chú, và nó đã tạo ra sự khác biệt lớn. Việc ghi lại các ý tưởng, trích dẫn hoặc câu hỏi giúp tôi duy trì sự tương tác chủ động. Ngay cả những ghi chú đơn giản với các từ khóa cũng buộc tôi phải xử lý những gì mình đang nghe thay vì để nó trôi qua.
Hãy giữ việc này đơn giản nhất có thể. Tôi sử dụng Google Keep hoặc Apple Notes. Tôi thích Apple Notes vì các tính năng ghi chú nhanh chóng. Apple Notes cho phép bạn đọc ghi chú giọng nói và tự động phiên âm chúng. Điều này rất tiện lợi cho việc nghe sách nói gần như rảnh tay.
Ứng dụng Audible cũng hỗ trợ tính năng Clips và Bookmarks (hoặc đánh dấu). Các ứng dụng sách nói khác cũng có tính năng cơ bản này. Tôi sử dụng chúng để “cắt” các đoạn yêu thích, viết ghi chú của riêng mình hoặc chỉ đánh dấu các phần quan trọng. Sau đó, tôi có thể xem lại những điểm nổi bật và ghi chú đã lưu mà không cần nghe lại toàn bộ cuốn sách.
Tính năng Clips và Bookmarks trên Audible hỗ trợ người dùng ghi chú khi nghe sách nói
Nếu không thể viết hoặc đánh dấu trong khi nghe, hãy tạm dừng ở các đoạn chuyển chương để tóm tắt các ý chính bằng ứng dụng Voice Memo trên iPhone hoặc ứng dụng Recorder trên Android. Cũng có rất nhiều ứng dụng nhật ký giọng nói có sẵn.
2. Kết Hợp Sách Nói Với Tóm Tắt Dạng Hình Ảnh Hoặc Văn Bản
Một số ý tưởng phức tạp hoặc trừu tượng, và chỉ lời nói thôi thì không thể đọng lại lâu dài.
Việc tạo ra các bản tóm tắt bằng hình ảnh hoặc văn bản giúp lấp đầy khoảng trống đó. Sau khi hoàn thành một chương hoặc một phiên nghe, tôi dành 5-10 phút để tạo một bản đồ tư duy đơn giản hoặc dàn ý. Điều này cho thấy các mối liên hệ giữa các khái niệm và làm nổi bật bức tranh tổng thể.
Tôi đã thử nghiệm với Freeform trên iPhone/iPad để ghi chú trực quan phong phú.
Tóm tắt bằng hình ảnh không cần phải là một tác phẩm nghệ thuật hoàn hảo. Bạn có thể sử dụng các ô phác thảo và mũi tên trên giấy hoặc sử dụng các công cụ kỹ thuật số như Google Docs hoặc các ứng dụng bản đồ tư duy miễn phí. Hành động tổ chức suy nghĩ bằng tay theo cách trực quan sẽ tạo ra những “móc nối” bộ nhớ mạnh mẽ hơn.
Nếu tóm tắt bằng văn bản hiệu quả với bạn, hãy viết ra các điểm chính trong lời của riêng bạn. Việc chuyển đổi âm thanh thành văn bản có thể giúp hiểu sâu hơn. Tất nhiên, hãy lên lịch xem lại ghi chú thường xuyên nếu bạn muốn thực hiện một cách có chủ đích.
Sử dụng ứng dụng Freeform để tạo bản đồ tư duy hoặc tóm tắt trực quan từ sách nói
Nhiều nghiên cứu cho thấy rõ ràng rằng việc kết hợp nghe với viết hoặc hình ảnh sẽ kích hoạt nhiều phần khác nhau của não bộ. Điều đó giúp việc gợi nhớ dễ dàng và đáng tin cậy hơn sau này.
1. Lập Kế Hoạch Hành Động Ngay Lập Tức
Một lý do lớn khiến tôi gặp khó khăn trong việc ghi nhớ là tôi không bao giờ áp dụng những gì mình học được. Tôi cứ chuyển sang cuốn sách tiếp theo, và kiến thức vẫn trừu tượng, tách rời khỏi cuộc sống hàng ngày.
Giờ đây, tôi luôn cố gắng tạo ra một kế hoạch hành động ngay sau khi nghe. Điều này có thể đơn giản như viết ra một hoặc hai điều để thử dựa trên lời khuyên của sách nói.
Ví dụ, nếu tôi nghe một cuốn sách về năng suất, tôi sẽ chọn một thói quen mới để thử vào tuần tới. Hoặc nếu đó là về sức khỏe, tôi đặt một mục tiêu nhỏ như uống nhiều nước hơn mỗi ngày.
Hiện nay, nhờ AI, chúng ta có thể yêu cầu chúng tạo ra các bước hành động chi tiết.
Việc có một kế hoạch cụ thể kết nối các bài học với thực tế của tôi. Nó mang lại cho tôi động lực để ghi nhớ và sử dụng các ý tưởng. Và hành động củng cố việc học thông qua thực hành.
Thông thường, tôi sẽ trì hoãn việc bắt đầu một cuốn sách mới cùng thể loại. Nếu không có bước này, sách nói sẽ chỉ trở thành một phần của tình trạng quá tải thông tin.
Lập kế hoạch hành động cụ thể từ nội dung sách nói, có thể sử dụng AI hỗ trợ
Nếu có thể, hãy tìm một người bạn để bạn có thể giảng lại những bài học từ cuốn sách. Việc giảng dạy sẽ củng cố kiến thức cơ bản của bạn, và người học cũng được hưởng lợi. Nếu bạn không thể tìm thấy ai, hãy biến ChatGPT thành một gia sư và trở thành một học sinh.
Việc ghi nhớ sách nói hiệu quả là vấn đề của việc có chủ đích và chủ động khi nghe. Nó bắt đầu bằng việc chọn đúng tựa sách, sau đó là ghi chú để tạo nền tảng cho trí nhớ tốt hơn. Xen kẽ đó, thêm tóm tắt trực quan và tạo kế hoạch hành động giúp sách nói đọng lại trong trí nhớ của bạn. Hãy bắt đầu áp dụng ngay để biến những giờ nghe sách thành kiến thức thực sự!
