Trong thế giới kỹ thuật số hiện đại, smartphone đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng những thiết bị thông minh này đôi khi cũng được xem như “cỗ máy giám sát” di động, thu thập lượng lớn dữ liệu cá nhân của người dùng. Mặc dù vậy, với tư cách là một chuyên gia công nghệ, tôi khẳng định rằng trong bối cảnh hiện tại, việc sở hữu và sử dụng smartphone một cách thông minh vẫn mang lại nhiều lợi ích về quyền riêng tư và bảo mật hơn là hoàn toàn không sử dụng chúng. Điều quan trọng là biết cách tận dụng các tính năng và công cụ sẵn có để bảo vệ thông tin cá nhân của mình. Bài viết này sẽ chia sẻ những kinh nghiệm thực tế về cách bạn có thể tối ưu smartphone để bảo vệ quyền riêng tư và tăng cường bảo mật.
1. Ví Điện Tử An Toàn Hơn Thẻ Tín Dụng Vật Lý
Khi các nền tảng như Apple, Google và Samsung bắt đầu tích hợp tính năng ví điện tử vào điện thoại, ban đầu tôi khá hoài nghi. Tôi tự hỏi liệu mình có đang trao thêm thông tin mua sắm cho các tập đoàn công nghệ khổng lồ này hay không. Tuy nhiên, sự thật là thông tin tài chính của chúng ta vốn đã rất dễ bị tấn công, và tình hình này chỉ trở nên tồi tệ hơn theo thời gian.
Các ngân hàng và công ty thẻ tín dụng đương nhiên nắm giữ thông tin về mọi giao dịch của chúng ta – đó là điều không thể tránh khỏi. Vấn đề nằm ở chỗ, các chuỗi bán lẻ cũng lưu trữ những thông tin này, và họ không phải lúc nào cũng làm tốt công việc bảo mật. Nhiều vụ rò rỉ dữ liệu đã xảy ra, khiến số thẻ tín dụng của khách hàng bị lộ và buộc chúng ta phải trải qua quá trình phiền phức để thay thế thẻ mới.
Hướng dẫn sử dụng Google Wallet để thanh toán trong ứng dụng.
Ví điện tử tuy vẫn sử dụng thẻ tín dụng thật của bạn để gửi thanh toán, nhưng chúng lại tạo ra một số ảo (token) mới cho mỗi giao dịch. Điều này có nghĩa là khi dữ liệu của các cửa hàng bị rò rỉ, bạn không cần lo lắng về việc thay thế thẻ vì cửa hàng chưa bao giờ thực sự nắm giữ số thẻ gốc của bạn. Tôi có tin tưởng Apple, Google, hay Samsung hơn trước đây không? Không hẳn. Nhưng ngay cả khi tôi chấp nhận việc họ có thể thấy cách tôi mua sắm, ít nhất họ cũng giúp tôi giảm số lượng công ty khác mà tôi phải chia sẻ thông tin này – miễn là họ không bán dữ liệu của tôi.
2. Tận Dụng Các Ứng Dụng Email Alias (Email Ảo)
Trong thời đại số, tôi hiếm khi cung cấp địa chỉ email thật của mình cho bất kỳ công ty nào nữa. Thay vào đó, tôi sử dụng các dịch vụ tạo email ảo (email alias) để chuyển tiếp thư đến hộp thư chính của mình.
Tính năng này không nhất thiết phải có smartphone. Ban đầu, tôi dùng SimpleLogin trên Linux, cho phép tạo email ảo ngay trên trình duyệt. SimpleLogin sau đó đã được Proton mua lại và trở thành một phần của trình quản lý mật khẩu Proton Pass. Mỗi khi tạo thông tin đăng nhập mới cho một trang web hay ứng dụng, tôi đều tạo một địa chỉ email ảo mới đi kèm với mật khẩu.
Tạo email ảo cho MakeUseOf trong ứng dụng Proton Pass trên Android.
Ưu điểm lớn nhất khi sử dụng smartphone là ứng dụng email alias luôn có sẵn. Nếu ai đó yêu cầu địa chỉ email khi tôi đang ở ngoài (chẳng hạn tại cửa hàng hoặc sự kiện), tôi có thể tạo một email mới ngay lập tức. Điều này giúp tôi nhận được mã giảm giá hoặc thông tin cần thiết, và sau đó tôi có thể vô hiệu hóa địa chỉ email ảo đó khi thư rác bắt đầu đổ về. Đây là một thủ thuật bảo mật điện thoại hữu hiệu để kiểm soát quyền riêng tư email.
3. Dễ Dàng Tạo Thẻ Thanh Toán Dùng Một Lần (Burner Cards)
Tương tự như việc ngần ngại cung cấp địa chỉ email, tôi cũng rất thận trọng với thẻ ghi nợ và thẻ tín dụng vật lý của mình.
Nhờ ứng dụng Privacy, tôi có thể tạo các thẻ tạm thời bất cứ khi nào cần mua hàng trực tuyến. Đây có thể là một thẻ chỉ dùng một lần, hoặc tôi có thể khóa thẻ đó cho một trang web cụ thể mà tôi thường xuyên mua sắm, ví dụ như Humble Bundle hay Bookshop.org. Bằng cách này, tôi không phải nhập lại thông tin thanh toán mỗi lần mua hàng, nhưng cũng không bị ảnh hưởng nếu trang đó gặp sự cố rò rỉ dữ liệu. Tôi có thể tạo một thẻ mới chỉ với vài thao tác chạm trên màn hình.
Thẻ thanh toán tạm thời cho Nintendo được tạo từ ứng dụng Privacy trên Android.
Cũng giống như email ảo, Privacy cũng hoạt động trên trình duyệt, vì vậy bạn không nhất thiết phải có điện thoại để bảo mật mua sắm trực tuyến. Tuy nhiên, điện thoại mang lại sự linh hoạt để thực hiện điều này ở bất cứ đâu. Dù Privacy không phải là ví điện tử và không hỗ trợ thanh toán NFC, nhưng ứng dụng điện thoại này lại dễ tiếp cận hơn trong bất kỳ tình huống nào cần nhập thông tin thanh toán hoặc khi có người yêu cầu cung cấp chi tiết qua điện thoại. Đây là một mẹo bảo mật điện thoại quan trọng khi giao dịch trực tuyến.
4. Nguy Cơ Khi Tiếp Tục Gửi Tin Nhắn SMS Truyền Thống
Khi tôi chuyển từ smartphone sang điện thoại “cục gạch” và sau đó là Light Phone 2, tôi đã quay lại gửi tin nhắn SMS cho tất cả các liên hệ của mình. Lúc đó, tôi không thấy đó là vấn đề lớn. Tôi đã gửi tin nhắn kiểu này trong suốt những năm tháng tuổi teen và trưởng thành.
Tôi biết tin nhắn SMS không được mã hóa, nghĩa là các nhà mạng có thể truy cập nội dung. Điều mà tôi không nhận ra là có bao nhiêu người khác cũng có thể tiếp cận cùng thông tin này. Vấn đề không chỉ là việc giám sát từ chính phủ trong nước. Các công ty viễn thông Hoa Kỳ đôi khi bị xâm nhập đến mức chính phủ Mỹ đã khuyến nghị người dân ngừng sử dụng SMS và chuyển sang các ứng dụng nhắn tin được mã hóa, theo NBC News.
Giao diện tin nhắn trong Google Messages trên Samsung Galaxy Z Fold 5.
Bất cứ điều gì chúng ta gửi qua tin nhắn SMS kiểu cũ đều có thể nằm trên máy tính của ai đó trong nhiều năm, chờ đợi để bị công khai vào thời điểm và theo cách gây hại nhiều nhất. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến các công chức hay người nổi tiếng, mà còn tác động đến bất kỳ ai đã chia tay người yêu cũ không đáng tin cậy hoặc có thể đã gây thù chuốc oán tại nơi làm việc cũ.
Trong thế giới ngày nay, khi phần lớn giao tiếp được thực hiện qua tin nhắn, điều quan trọng là phải có một chiếc điện thoại tích hợp sẵn các tùy chọn nhắn tin an toàn (như Apple iMessage và Google Messages) hoặc cho phép bạn tải xuống các ứng dụng thay thế (như WhatsApp và Signal). Việc chuyển sang các ứng dụng tin nhắn mã hóa là một bước thiết yếu để bảo vệ quyền riêng tư và bảo mật trên smartphone.
Mặc dù trong quá khứ tôi đã từng viết về việc từ bỏ smartphone, nhưng hiện tại tôi vẫn sử dụng điện thoại thông minh hàng ngày. Tôi luôn cố gắng thực hiện những bước đơn giản để đảm bảo việc sử dụng điện thoại của mình an toàn nhất có thể. Smartphone không chỉ là công cụ liên lạc mà còn là lá chắn bảo mật nếu bạn biết cách sử dụng chúng một cách thông minh và có trách nhiệm.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về các mẹo bảo mật này và những cách khác bạn đang áp dụng để bảo vệ quyền riêng tư trên smartphone của mình trong phần bình luận dưới đây!
