Trong thế giới công nghệ phát triển nhanh chóng, ChatGPT đã trở thành một trợ thủ đắc lực không thể thiếu. Tuy nhiên, không ít người dùng gặp phải tình trạng chatbot hiểu sai ý định, dẫn đến những câu trả lời không chính xác hoặc không liên quan. Điều này thường khiến chúng ta phải liên tục chỉnh sửa câu lệnh của mình. Là một chuyên gia SEO và biên tập viên tại Thuthuatmoi.net, tôi đã áp dụng thành công một số kỹ thuật viết prompt (câu lệnh) cụ thể để luôn nhận được phản hồi rõ ràng, chính xác và hữu ích từ ChatGPT, giúp bạn tối ưu hóa hiệu suất làm việc và khai thác triệt để sức mạnh của trí tuệ nhân tạo này.
Việc nắm vững các kỹ thuật viết prompt không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn nâng cao chất lượng đầu ra, biến ChatGPT từ một công cụ AI thông thường thành một trợ lý cá nhân, một chuyên gia trong nhiều lĩnh vực. Từ việc tóm tắt thông tin phức tạp đến lên kế hoạch chi tiết, những phương pháp dưới đây sẽ giúp bạn kiểm soát và điều hướng AI một cách hiệu quả nhất, đảm bảo mọi tương tác đều mang lại giá trị tối đa.
1. R-A-I-N: Đặt Mục Tiêu Rõ Ràng
RAIN là viết tắt của Role (Vai trò), Aim (Mục đích), Input (Đầu vào), và Numeric Target (Mục tiêu định lượng). Phương pháp này giúp tôi đặt ra các kỳ vọng chính xác cho chatbot AI.
Đầu tiên, tôi gán cho ChatGPT một vai trò cụ thể, chẳng hạn như một chuyên gia viết nội dung khoa học hoặc một nhà nghiên cứu sách. Sau đó, tôi xác định mục đích của mình, ví dụ như tối ưu hóa một đoạn văn hoặc tóm tắt nội dung. Tiếp theo, tôi cung cấp đầu vào chính xác cho nhiệm vụ. Cuối cùng, tôi đặt ra một giới hạn định lượng, như “dưới 100 từ” hoặc “x số lượng gạch đầu dòng.” Mục tiêu của R-A-I-N là luôn nhận được kết quả ngắn gọn nhưng chính xác.
Ví dụ prompt theo phương pháp R-A-I-N:
Bạn là một nhà văn giàu kinh nghiệm về các chủ đề khoa học thần kinh. Nhiệm vụ của bạn là tóm tắt những điểm chính từ bài đăng blog được cung cấp dưới đây. Tập trung vào sự rõ ràng và tính liên quan cho độc giả trực tuyến. Trả lời chính xác năm gạch đầu dòng để nắm bắt những thông tin quan trọng nhất.
Prompt này kiểm tra mọi yếu tố của R-A-I-N:
- Role (Vai trò): Nhà văn khoa học
- Aim (Mục đích): Tóm tắt những điểm chính
- Input (Đầu vào): Bài đăng blog
- Numeric Target (Mục tiêu định lượng): Năm gạch đầu dòng
Những phương pháp prompt ChatGPT này không phải của riêng tôi. Tôi muốn dành lời cảm ơn đến một bài đăng trên LinkedIn và một bảng hướng dẫn được minh họa bởi Ruben Hassid. Điểm mấu chốt là mọi prompt đều yêu cầu ChatGPT hành động như một chuyên gia để đưa ra những câu trả lời tốt nhất.
2. R-T-F: Hướng Dẫn ChatGPT Chi Tiết Từng Việc Cần Làm
RTF là viết tắt của Role (Vai trò), Task (Nhiệm vụ), Format (Định dạng). Đây là phương pháp lý tưởng khi tôi cần một đầu ra đơn giản và rõ ràng.
Tôi bắt đầu bằng cách gán một vai trò cho ChatGPT, chẳng hạn như một gia sư khoa học. Sau đó, tôi chỉ định một nhiệm vụ, như viết lại hoặc tóm tắt văn bản. Cuối cùng, tôi đề cập đến định dạng mong muốn cho câu trả lời—gạch đầu dòng, đoạn văn ngắn, hoặc danh sách.
Ví dụ, khi xem lại phản hồi cho bài luận, tôi yêu cầu ChatGPT, với tư cách là một cán bộ tuyển sinh, viết lại thành các gạch đầu dòng rõ ràng. Kết quả luôn nhanh chóng và chính xác như những gì tôi cần. Với các prompt như thế này, ChatGPT có thể trở thành một gia sư học tập siêu nhỏ hoàn hảo cho bất kỳ chủ đề nào.
Ví dụ prompt theo phương pháp R-T-F:
Đóng vai trò là một gia sư khoa học hữu ích. Nhiệm vụ của bạn là viết lại giải thích về quá trình quang hợp của học sinh để làm cho nó rõ ràng và chính xác hơn. Định dạng câu trả lời của bạn dưới dạng danh sách gạch đầu dòng nhằm đơn giản hóa các khái niệm chính cho học sinh cấp hai.
Đầu vào:
[Chèn giải thích gốc của học sinh vào đây]
3. R-I-S-E: Nhận Câu Trả Lời Từng Bước Dễ Dàng
RISE là viết tắt của Role (Vai trò), Input (Đầu vào), Steps (Các bước), và Expectation (Kỳ vọng). Nó giúp tôi khi muốn nhận được hướng dẫn có cấu trúc, từng bước một.
Tôi gán cho ChatGPT một vai trò, ví dụ như một huấn luyện viên cá nhân. Sau đó, tôi cung cấp đầu vào—có thể là mục tiêu thể chất của tôi. Tiếp theo, tôi yêu cầu ChatGPT vạch ra các bước rõ ràng và giải thích từng bước. Cuối cùng, tôi mô tả chính xác kết quả thành công sẽ trông như thế nào.
Khi tạo kế hoạch tập luyện, tôi thấy RISE đảm bảo lời khuyên chi tiết, logic và thực tế.
Sơ đồ minh họa chi tiết phương pháp R-I-S-E để nhận câu trả lời ChatGPT theo từng bước rõ ràng
4. F-L-O-W: Tối Ưu Hóa Kết Quả Kỹ Thuật Hoặc Sáng Tạo
FLOW có nghĩa là Function (Chức năng), Level (Cấp độ), Output (Đầu ra), và Win Metric (Tiêu chí thắng lợi). Phương pháp này hoàn hảo cho việc tạo ra các kết quả chất lượng cao, có tiêu chuẩn.
Đầu tiên, tôi nêu rõ chức năng của ChatGPT, như một nhà thiết kế UX hoặc một nhà tiếp thị số. Sau đó, tôi chọn một cấp độ kỹ năng: sơ cấp, trung cấp hoặc chuyên gia. Tiếp theo, tôi chỉ định loại đầu ra cần thiết, chẳng hạn như một bản thiết kế giao diện (wireframe) hoặc một dàn ý tiếp thị. Cuối cùng, tôi cung cấp một tiêu chí thắng lợi rõ ràng, như tuân thủ các tiêu chuẩn cụ thể hoặc cải thiện mức độ tương tác.
Khi thực hiện các dự án như vậy, FLOW có thể nhất quán tạo ra các dàn ý chi tiết, chất lượng chuyên nghiệp.
Ví dụ prompt theo phương pháp F-L-O-W:
Bạn là một nhà thiết kế UX cấp độ trung cấp. Hãy tạo một bản đặc tả wireframe cho trang đăng ký ứng dụng di động. Đảm bảo nó đáp ứng tiêu chuẩn tiếp cận WCAG 2.2 AA. Bao gồm các phần được dán nhãn, mô tả trường biểu mẫu và các mẹo sử dụng chính.
Prompt này tuân thủ đúng cấu trúc F-L-O-W:
- Function (Chức năng): Nhà thiết kế UX
- Level (Cấp độ): Trung cấp
- Output (Đầu ra): Đặc tả wireframe
- Win Metric (Tiêu chí thắng lợi): Đáp ứng tiêu chuẩn WCAG 2.2 AA
5. R-O-S-E: Cho Kết Quả Hoàn Hảo
ROSE là viết tắt của Role (Vai trò), Objective (Mục tiêu), Steps (Các bước), và Expected Result (Kết quả mong đợi). Tôi sử dụng nó cho các nhiệm vụ chiến lược yêu cầu kết quả rõ ràng.
Bạn có thể bắt đầu bằng cách gán cho ChatGPT một vai trò, như một chiến lược gia tăng trưởng hoặc một CEO. Sau đó, xác định một mục tiêu cụ thể, chẳng hạn như cải thiện tỷ lệ giữ chân khách hàng. Tiếp theo, cung cấp các bước rõ ràng, khả thi để ChatGPT thực hiện. Cuối cùng, mô tả chính xác kết quả bạn mong muốn, thường bao gồm các mục tiêu có thể đo lường được.
Sử dụng ROSE, tôi thường biến ChatGPT thành một công cụ tạo tiêu đề bài viết độc đáo. Điều này không khác nhiều so với việc sử dụng AI để tìm cảm hứng viết khi bạn bế tắc. Phần “Steps” buộc ChatGPT phải thể hiện quy trình đằng sau việc tạo ý tưởng.
Ví dụ prompt theo phương pháp R-O-S-E:
Bạn là một chuyên gia tạo tiêu đề sáng tạo. Mục tiêu của bạn là tạo ra các tiêu đề thu hút sự chú ý cho một bài viết về cách sử dụng ChatGPT hiệu quả hơn. Phác thảo các bước bạn sẽ thực hiện để lên ý tưởng và tinh chỉnh các tiêu đề này. Kết quả mong đợi là một danh sách 10 tiêu đề đã được trau chuốt, có tác động cao, phù hợp để xuất bản trực tuyến.
6. P-I-V-O: Giải Quyết Vấn Đề Bằng Hệ Thống
PIVO là viết tắt của Problem (Vấn đề), Insight (Thông tin chi tiết), Voice (Giọng văn), và Outcome (Kết quả). Ví dụ, với tư cách là người viết bản tin cung cấp huấn luyện sáng tạo cho các nhà văn, tôi có thể sử dụng prompt này.
Tôi nêu rõ vấn đề mình đang giải quyết. Sau đó, tôi chia sẻ một thông tin chi tiết, như một sự thật hoặc số liệu thống kê mạnh mẽ, để hỗ trợ nội dung. Tiếp theo, tôi chỉ định giọng văn—thông thường, dí dỏm, trang trọng hoặc thân thiện để phù hợp với đối tượng độc giả của mình. Cuối cùng, tôi phác thảo rõ ràng kết quả mong muốn, như thúc đẩy người đọc đăng ký hoặc tải xuống thứ gì đó.
Ví dụ prompt theo phương pháp P-I-V-O:
Vấn đề: Nhiều nhà văn cảm thấy bế tắc và thiếu cảm hứng khi làm việc với bản nháp của mình.
Thông tin chi tiết: Các nghiên cứu cho thấy các prompt sáng tạo ngắn có thể tăng năng suất viết lên 20%.
Giọng văn: Thân thiện, hỗ trợ và khuyến khích—như một huấn luyện viên cá nhân.
Kết quả: Khuyến khích độc giả tham gia chuỗi email miễn phí hàng tuần của tôi cung cấp các prompt sáng tạo và mẹo tư duy. Bây giờ, hãy viết một đoạn giới thiệu bản tin dài 120 từ thu hút sự chú ý và truyền cảm hứng hành động.
7. P-L-A-N: Khi Bạn Cần Câu Trả Lời Ngắn Gọn, Có Thể Hành Động Được
PLAN là viết tắt của Problem (Vấn đề), Limit (Giới hạn), Action (Hành động), và Number (Số lượng). Tôi sử dụng phương pháp này khi cần các danh sách ngắn gọn, có thể hành động được một cách nhanh chóng.
Đầu tiên, tôi xác định rõ vấn đề. Tiếp theo, tôi đặt ra một giới hạn thực tế, như ngân sách hoặc ràng buộc về thời gian. Sau đó, tôi chỉ định hành động chính xác tôi cần từ ChatGPT, chẳng hạn như đề xuất công cụ hoặc mẹo. Cuối cùng, tôi nêu rõ số lượng gợi ý tôi cần.
Ví dụ, khi các ghi chú của tôi trở nên lộn xộn, tôi đã sử dụng prompt này:
Vấn đề: Tôi có các ghi chú nằm rải rác trên nhiều ứng dụng và thư mục, rất khó để theo dõi.
Giới hạn: Tôi không muốn mất quá 30 phút để thiết lập một hệ thống mới.
Hành động: Đề xuất các công cụ kỹ thuật số giúp tập trung và tổ chức ghi chú.
Số lượng: Đưa ra cho tôi 5 lựa chọn hiệu quả.
Điều này đã giúp tôi có được một danh sách công cụ nhanh chóng, dễ quản lý mà tôi có thể thử ngay lập tức. PLAN hoàn hảo cho các gợi ý nhanh chóng, tập trung và có thể giúp biến ChatGPT thành một trợ lý cá nhân khi bạn thiếu thời gian.
Biểu đồ tóm tắt phương pháp P-L-A-N trong việc tạo prompt ChatGPT để có câu trả lời ngắn gọn và hành động
Hãy thử nghiệm bảy phương pháp này và xem bạn có nhận được phản hồi chính xác, có mục tiêu từ ChatGPT hay không. Hãy nhớ rằng, không có gì ngăn cản bạn tùy chỉnh các prompt này cho mục đích sử dụng của riêng mình để đạt được hiệu quả tối ưu nhất.
