Theo thời gian, việc một chiếc máy tính Windows hoạt động chậm đi là điều hoàn toàn tự nhiên. Điều này có thể gây khó chịu, ảnh hưởng đến năng suất làm việc và trải nghiệm giải trí của bạn. Tuy nhiên, tình trạng này không nhất thiết phải kéo dài. Với vai trò là chuyên gia tại thuthuatmoi.net, chúng tôi hiểu rõ những vấn đề mà người dùng Việt Nam thường gặp phải khi PC của họ trở nên ì ạch. Từ việc dọn dẹp ổ đĩa, tinh chỉnh cài đặt nguồn cho đến loại bỏ các ứng dụng không cần thiết, bài viết này sẽ hướng dẫn bạn những thủ thuật hiệu quả để tăng tốc máy tính Windows và khôi phục hiệu suất mạnh mẽ như khi mới mua. Hãy cùng khám phá các giải pháp tối ưu hóa hệ thống để chiếc PC của bạn hoạt động trơn tru trở lại.
1. Chạy công cụ Dọn dẹp ổ đĩa (Disk Cleanup)
Theo thời gian sử dụng, máy tính Windows của bạn sẽ tích lũy một lượng lớn các tệp không cần thiết. Đó có thể là các tệp hệ thống cũ, tệp tạm thời, hoặc dữ liệu bộ nhớ đệm. Những tệp rác này không chỉ chiếm dụng không gian ổ cứng quý giá mà còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất tổng thể của PC, khiến nó hoạt động chậm chạp hơn.
Việc chạy công cụ Dọn dẹp ổ đĩa (Disk Cleanup) được tích hợp sẵn trong Windows có thể giúp bạn loại bỏ những tệp này một cách hiệu quả. Quá trình này không chỉ giải phóng không gian lưu trữ mà còn góp phần cải thiện tốc độ và hiệu suất hoạt động của máy tính. Bằng cách sử dụng công cụ này thường xuyên – lý tưởng nhất là vài tháng một lần – bạn có thể duy trì hiệu suất mượt mà và ngăn chặn sự tích tụ của các tệp rác làm chậm hệ thống.
Hộp thoại xác nhận dọn dẹp ổ đĩa Windows, hiển thị các loại tệp tạm thời sẽ bị xóa để tăng tốc máy tính.
2. Giới hạn số lượng ứng dụng khởi động cùng Windows
Khi bạn cài đặt phần mềm mới trên máy tính, một số chương trình có thể tự động thêm mình vào danh sách khởi động cùng Windows. Mặc dù các ứng dụng như phần mềm diệt virus hoặc dịch vụ lưu trữ đám mây cần chạy khi khởi động, nhưng việc có quá nhiều ứng dụng khởi động cùng lúc có thể làm chậm hệ thống của bạn đáng kể.
Lý do là mỗi ứng dụng khởi chạy đều tiêu tốn tài nguyên quý giá như RAM và sức mạnh CPU, dẫn đến thời gian khởi động lâu hơn và hiệu suất tổng thể giảm sút. Để giải quyết vấn đề này và tăng tốc khởi động máy tính, bạn hãy mở Trình quản lý Tác vụ (Task Manager) bằng cách nhấn tổ hợp phím Ctrl + Shift + Esc, sau đó điều hướng đến tab Ứng dụng khởi động (Startup apps).
Tại đây, bạn sẽ thấy danh sách các chương trình được thiết lập để khởi chạy khi PC của bạn bắt đầu. Hãy xem xét kỹ danh sách và vô hiệu hóa bất kỳ ứng dụng không cần thiết nào bằng cách nhấp chuột phải vào chúng và chọn Vô hiệu hóa (Disable). Sau khi thực hiện, máy tính của bạn sẽ khởi động nhanh hơn, giống như lúc mới mua.
Giao diện tab Ứng dụng khởi động trong Trình quản lý Tác vụ Windows 11, nơi người dùng có thể vô hiệu hóa các ứng dụng để tăng tốc khởi động máy tính.
3. Gỡ cài đặt ứng dụng, chương trình và tiện ích mở rộng không mong muốn
Một cách khác để làm cho máy tính Windows của bạn hoạt động như mới là gỡ cài đặt bất kỳ chương trình nào bạn không còn sử dụng. Điều này bao gồm cả các phần mềm rác (bloatware) được cài đặt sẵn bởi nhà sản xuất. Những chương trình không cần thiết này không chỉ chiếm dụng không gian lưu trữ quý giá mà còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất bằng cách chạy ngầm và tiêu tốn tài nguyên hệ thống.
Bạn có thể sử dụng Bảng điều khiển (Control Panel) hoặc ứng dụng Cài đặt (Settings) để loại bỏ các ứng dụng này. Sau khi gỡ cài đặt, hãy đảm bảo loại bỏ mọi tệp hoặc khóa đăng ký còn sót lại của phần mềm. Bạn cũng có thể sử dụng các công cụ của bên thứ ba như CCleaner để đảm bảo quá trình dọn dẹp triệt để hơn.
Ngoài các ứng dụng và chương trình, tiện ích mở rộng của trình duyệt cũng có thể ảnh hưởng đến hiệu suất PC của bạn. Điều này đặc biệt đúng nếu chúng đã lỗi thời hoặc được tối ưu hóa kém. Bạn nên xem xét lại các tiện ích mở rộng trình duyệt của mình và xóa bất kỳ tiện ích nào không cần thiết hoặc gây ra sự cố.
4. Kích hoạt chế độ nguồn “Hiệu suất tối đa” (Best Performance)
Theo mặc định, Windows sử dụng chế độ nguồn “Cân bằng” (Balanced), nhằm cân bằng giữa hiệu suất và mức tiêu thụ điện năng. Cài đặt này lý tưởng cho các tác vụ hàng ngày nhưng có thể hạn chế toàn bộ tiềm năng của PC trong các hoạt động đòi hỏi cao hơn. Nếu bạn nhận thấy độ trễ hoặc sự giảm phản hồi trong các tác vụ như chơi game hoặc chỉnh sửa đa phương tiện, việc chuyển sang chế độ nguồn “Hiệu suất tối đa” có thể giúp cải thiện đáng kể.
Để thực hiện điều này, hãy mở Cài đặt (Settings) > Hệ thống (System) > Nguồn & pin (Power & battery) và nhấp vào menu thả xuống bên cạnh Chế độ nguồn (Power mode) để chọn Hiệu suất tối đa (Best performance). Mặc dù chế độ này có thể làm tăng nhẹ mức tiêu thụ điện năng, đặc biệt là trên máy tính xách tay, nhưng nó có thể làm cho PC của bạn phản hồi nhanh hơn đáng kể, mang lại trải nghiệm sử dụng mượt mà hơn.
Màn hình cài đặt Nguồn và Pin trong Windows 11, hiển thị tùy chọn Chế độ nguồn "Hiệu suất tối đa" giúp tối ưu hóa hiệu suất PC.
5. Chạy quét phần mềm độc hại (Malware Scan)
Ngay cả khi bạn rất cẩn thận, các phần mềm độc hại như virus, phần mềm gián điệp (spyware) và phần mềm quảng cáo (adware) vẫn có thể xâm nhập vào hệ thống của bạn theo thời gian. Những chương trình độc hại này thường chạy âm thầm trong nền, tiêu tốn tài nguyên hệ thống và gây ra các vấn đề về hiệu suất mà bạn có thể không nhận thấy ngay lập tức.
Để khắc phục điều này, việc chạy quét phần mềm độc hại thường xuyên là điều cần thiết, sử dụng ứng dụng Bảo mật Windows (Windows Security) hoặc một phần mềm diệt virus của bên thứ ba đáng tin cậy. Hơn nữa, bạn nên thiết lập các lần quét hàng tuần để phát hiện sớm các mối đe dọa tiềm ẩn. Việc đảm bảo hệ thống sạch sẽ là yếu tố quan trọng giúp máy tính Windows của bạn luôn duy trì hiệu suất tối ưu.
Tùy chọn Quét toàn bộ được chọn trong ứng dụng Bảo mật Windows, minh họa quy trình quét phần mềm độc hại để bảo vệ và tăng tốc máy tính.
6. Cài đặt các bản cập nhật hệ thống và Driver còn chờ
Các bản cập nhật, dù là cho hệ điều hành hay trình điều khiển (driver), đều rất cần thiết để duy trì hiệu suất và bảo mật cho máy tính của bạn. Các bản cập nhật Windows thường bao gồm các bản vá lỗi quan trọng, tính năng mới và các bản sửa lỗi cho các vấn đề đã biết, tất cả đều có thể giúp PC của bạn hoạt động hiệu quả hơn.
Tương tự, các bản cập nhật driver đảm bảo phần cứng của bạn – như card đồ họa, âm thanh và các thành phần mạng – hoạt động trơn tru với phần mềm mới nhất, nâng cao tốc độ và độ ổn định. Bằng cách thường xuyên cập nhật cả hệ thống và driver, bạn có thể đảm bảo máy tính Windows của mình chạy như mới – hoặc thậm chí tốt hơn – nhờ vào các chức năng nâng cao và tối ưu hóa đi kèm với mỗi bản cập nhật.
Giao diện tab Windows Update trong Cài đặt Windows, hiển thị trạng thái cập nhật hệ thống để duy trì hiệu suất tối ưu cho PC.
7. Chống phân mảnh ổ cứng (Defrag Hard Drive)
Khi bạn sử dụng máy tính, các tệp thường được lưu trữ rải rác thành nhiều mảnh trên ổ cứng, tạo ra tình trạng được gọi là phân mảnh. Khi điều này xảy ra, ổ cứng của bạn phải làm việc vất vả hơn để truy xuất dữ liệu từ nhiều vị trí khác nhau, làm chậm hiệu suất thực hiện tác vụ. Vấn đề này phổ biến hơn ở các ổ cứng HDD truyền thống và có thể khiến máy tính của bạn hoạt động ì ạch hơn so với lúc mới mua.
Chống phân mảnh ổ cứng sẽ sắp xếp lại các tệp bị phân mảnh bằng cách bố trí chúng thành các khối liền kề trên ổ cứng. Quá trình này giúp giảm thời gian ổ cứng của bạn cần để định vị các tệp, từ đó cải thiện hiệu suất tổng thể và thời gian tải nhanh hơn. Tin tốt là việc chống phân mảnh ổ cứng trên Windows khá đơn giản khi sử dụng công cụ “Tối ưu hóa ổ đĩa” (Optimize Drives) được tích hợp sẵn.
8. Cài đặt lại Windows
Dù bạn có thử bao nhiêu thủ thuật tối ưu hóa phần mềm đi chăng nữa, chúng cũng không thể hiệu quả bằng việc cài đặt lại Windows. Đây là một phương pháp chắc chắn để cung cấp cho máy tính của bạn một khởi đầu hoàn toàn mới và làm cho nó hoạt động nhanh như mới trở lại.
Thực hiện cài đặt Windows sạch sẽ xóa bỏ mọi thứ trên hệ thống, giải quyết triệt để các vấn đề và khôi phục PC về tốc độ và độ ổn định ban đầu. Mặc dù việc cài đặt lại Windows đòi hỏi bạn phải sao lưu các tệp và cài đặt lại các ứng dụng, nhưng những lợi ích mà nó mang lại hoàn toàn xứng đáng với công sức bỏ ra để khắc phục tình trạng máy tính chậm.
9. Nâng cấp thêm RAM
Một bước cuối cùng nhưng cực kỳ quan trọng để cải thiện hiệu suất máy tính của bạn là nâng cấp thêm RAM. Như bạn có thể đã biết, RAM (Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên) rất cần thiết cho khả năng xử lý nhiều tác vụ cùng lúc của máy tính. Máy tính của bạn càng có nhiều RAM, nó càng có thể xử lý nhiều dữ liệu cùng lúc. Nếu bạn muốn có thời gian tải nhanh hơn và trải nghiệm đa nhiệm mượt mà hơn, hãy cân nhắc tăng dung lượng RAM lên ít nhất 16 GB.
Trước khi nâng cấp, điều cần thiết là kiểm tra thông số kỹ thuật của PC để xác định lượng RAM tối đa mà hệ thống của bạn có thể hỗ trợ. Hầu hết các máy tính hiện đại đều cho phép nâng cấp RAM dễ dàng và quá trình này tương đối nhanh chóng, giúp bạn tăng tốc máy tính Windows một cách hiệu quả.
Hai thanh RAM được giữ trên tay, tượng trưng cho việc nâng cấp bộ nhớ để cải thiện tốc độ xử lý và khả năng đa nhiệm của máy tính Windows.
Việc duy trì hiệu suất máy tính của bạn không hề phức tạp như bạn nghĩ. Đôi khi, chỉ cần kiểm tra các bản cập nhật và gỡ cài đặt các ứng dụng không sử dụng cũng có thể giúp bạn thổi luồng sinh khí mới vào thiết bị của mình. Những lúc khác, bạn có thể cần phải nhờ đến giải pháp mạnh mẽ hơn như cài đặt lại Windows. Dù bằng cách nào, việc áp dụng các bước được nêu trên sẽ giúp bạn khôi phục lại khả năng hoạt động mượt mà của máy tính Windows. Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về các thủ thuật này hoặc những cách khác bạn đã dùng để tăng tốc máy tính Windows của mình trong phần bình luận bên dưới nhé!
