Trong một thế giới số mà quyền riêng tư ngày càng bị xói mòn, sự tò mò về khả năng ẩn danh trực tuyến đã thôi thúc tôi thử nghiệm một điều khác biệt. Tôi quyết định gạt bỏ trình duyệt quen thuộc sang một bên và dành trọn một tuần để độc quyền sử dụng Tor Browser. Dù đã biết về khả năng bảo vệ quyền riêng tư vượt trội của nó, tôi hoàn toàn không lường trước được mức độ mà trải nghiệm này sẽ thay đổi nhận thức của mình về chính bản thân internet. Đây không chỉ là một thử nghiệm công nghệ đơn thuần, mà còn là hành trình khám phá một khía cạnh hoàn toàn mới của thế giới số mà chúng ta đang sống.
Những Thay Đổi Rõ Rệt Khi Duyệt Web Bằng Tor
Tor Browser được thiết kế để dễ dàng cài đặt và sử dụng, tương tự như Chrome hay bất kỳ trình duyệt thông thường nào khác. Tuy nhiên, điểm khác biệt then chốt mà Tor mang lại chính là khả năng bảo vệ quyền riêng tư mạnh mẽ ngay từ ban đầu, điều mà các trình duyệt tiêu chuẩn không thể cung cấp. Tor đã giúp tôi cảm nhận rõ ràng internet khác biệt đến mức nào khi yếu tố riêng tư được đặt lên hàng đầu. Với quyền riêng tư được ưu tiên tuyệt đối, một số khía cạnh trong trải nghiệm duyệt web của tôi đã thay đổi đáng kể.
Tăng Cường Nhận Thức Về Cơ Chế Theo Dõi Trực Tuyến
Một trong những điều đầu tiên tôi nhận thấy khi dùng Tor là mức độ theo dõi được tích hợp sâu rộng vào hoạt động duyệt web hàng ngày. Khi sử dụng trình duyệt thông thường, tôi hiếm khi nghĩ rằng mỗi cú nhấp chuột, mỗi lượt tìm kiếm hay mỗi lần cuộn trang đều bị ghi lại. Chúng ta thường xuyên bị “tấn công” bởi các biểu ngữ cookie và lầm tưởng rằng mình đang kiểm soát được những gì bị theo dõi. Nhưng thực tế không hẳn như vậy. Ngay cả khi bạn chọn từ chối trên biểu ngữ, nhiều trang web vẫn không vô hiệu hóa tất cả các trình theo dõi.
Biểu ngữ đồng ý cookie của Google khi truy cập qua Tor Browser
Hầu hết các hoạt động theo dõi đều diễn ra ngầm trong nền, thường là không có sự đồng ý rõ ràng của bạn. Nhưng với Tor Browser, các trình theo dõi trực tuyến gần như bị vô hiệu hóa. Tor được tích hợp khả năng chặn các trình theo dõi, và việc nhìn thấy những biểu ngữ mà trước đây tôi chưa từng gặp đã thực sự mở mang tầm mắt. Ví dụ, tôi chỉ phát hiện ra rằng Google có cung cấp tùy chọn từ chối cookie và các hình thức theo dõi khác khi tôi cố gắng truy cập thông qua Tor. Màn hình hiển thị như hình ảnh trên chưa bao giờ xuất hiện ở quốc gia của tôi khi duyệt web thông thường!
Cảm Giác “Vô Hình” Trên Không Gian Mạng
Sử dụng Tor mang lại cho tôi cảm giác “vô hình” kỹ thuật số mà tôi chưa từng trải nghiệm trước đây. Khác với các trình duyệt phổ biến liên kết hoạt động của bạn với địa chỉ IP, vị trí hoặc thậm chí thói quen duyệt web của bạn, Tor ẩn danh tất cả những thông tin đó bằng cách chuyển hướng lưu lượng truy cập của bạn qua nhiều “nút” (node) khác nhau trên khắp thế giới. Bằng cách này, Tor khiến việc theo dõi hoạt động trực tuyến của bạn trở lại bạn trở nên cực kỳ khó khăn.
Do đó, sử dụng Tor là một trải nghiệm mới mẻ và đầy thú vị. Đột nhiên, vị trí thực của tôi không còn hiển thị, điều này đôi khi khiến tôi phải thay đổi ngôn ngữ trên các trang web vì một số trang sử dụng vị trí giả của tôi để hiển thị nội dung bằng ngôn ngữ lạ. Quảng cáo cũng trở nên kỳ lạ, bởi vì không có bất kỳ sự cá nhân hóa nào, đây là một điểm cộng lớn. Với Tor, tôi thậm chí có thể “thiết lập lại danh tính” ngay lập tức, bổ sung thêm một lớp ẩn danh nữa. Để đạt được mức độ vô hình như vậy trên các trình duyệt chính thống mà không cần tùy chỉnh đáng kể là điều rất khó. Đây là lý do chính khiến Tor trở thành một trong những trình duyệt được ưu tiên hàng đầu để truy cập dark web.
Thay Đổi Thói Quen Duyệt Web Hàng Ngày
Dành một tuần với Tor đã khiến tôi trở nên chủ động và có ý thức hơn rất nhiều trong cách mình sử dụng internet. Bởi vì tôi biết mình đang hoạt động trong một môi trường ưu tiên quyền riêng tư hơn, tôi tự nhiên bắt đầu điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp. Đầu tiên, tôi tránh đăng nhập vào các tài khoản cá nhân vì điều đó dường như đi ngược lại ý tưởng duyệt web ẩn danh. Dù tôi có sử dụng Tor hay không, việc đăng nhập vào các dịch vụ như Gmail và Facebook vẫn đồng nghĩa với việc hoạt động của tôi bị gắn với danh tính thật của mình.
Sử dụng Tor cũng khiến tôi nhận thức rõ hơn về lượng thông tin chúng ta vô tình tiết lộ mà không thực sự suy nghĩ về nó. Bằng cách duyệt web trong một môi trường riêng tư, được kiểm soát chặt chẽ, tôi trở nên thận trọng hơn khi chia sẻ thông tin cá nhân của mình với các trang web. Nếu một trang web yêu cầu tôi điền vào biểu mẫu trước khi cấp quyền truy cập nội dung, tôi sẽ rời đi. Tôi cũng tránh xa các trang web yêu cầu chấp nhận cookie bắt buộc để tiếp tục.
Mở Cánh Cửa Đến Nội Dung Bị Giới Hạn Địa Lý
Ngoài khả năng ẩn danh và truy cập dark web, tôi không nghĩ rằng mình có bất kỳ lý do nào khác để sử dụng Tor. Tuy nhiên, điều ngạc nhiên là nó cũng mở ra những phần của internet mà tôi thường không thể truy cập trên web mở. Vì Tor định tuyến kết nối của bạn thông qua nhiều nút (hoặc relay), kết quả là các trang web không nhìn thấy vị trí thực của bạn mà thay vào đó là vị trí của nút thoát (exit node).
Điều này có nghĩa là tôi có thể xem nội dung không thường xuyên truy cập được ở quốc gia của mình, dù là do kiểm duyệt, hạn chế cấp phép hay chặn khu vực. Thật mở mắt khi biết rằng internet không hoàn toàn giống nhau đối với mọi người, và Tor cố gắng cân bằng sân chơi một chút. Đương nhiên, có những cách khác để vượt qua kiểm duyệt internet – bạn không nhất thiết phải sử dụng Tor. Và, đúng như mong đợi, tôi cũng có thể truy cập dark web một cách an toàn, một lý do chính khiến nhiều người sử dụng Tor ngay từ đầu.
Tốc Độ Duyệt Web Giảm Đáng Kể
Nhược điểm lớn nhất mà tôi gặp phải trong thử nghiệm Tor kéo dài một tuần của mình chính là mọi thứ trở nên ì ạch đến khó chịu. Các trang web quen thuộc của tôi, thường tải gần như ngay lập tức, mất nhiều thời gian hơn, đôi khi lên đến vài giây, trước khi tôi có thể nhìn thấy nội dung. Đôi lúc, việc tải trang còn mất nhiều thời gian hơn dự kiến và cuối cùng thất bại do hết thời gian chờ. Tuy nhiên, điều này chỉ xảy ra một vài lần.
Giao diện YouTube tải chậm trên trình duyệt Tor
Tình trạng này không phải do kết nối internet chậm – khi tôi truy cập các trang web tương tự bằng trình duyệt thông thường của mình, Vivaldi, mọi thứ đều tải nhanh chóng. Mạng Tor làm chậm lưu lượng truy cập do cơ chế định tuyến đa bước và mã hóa, nhưng đây là yếu tố không thể thiếu để đảm bảo quyền riêng tư của người dùng. Việc phải “nhảy” từ một relay này sang một relay khác, cùng với quá trình mã hóa và giải mã bổ sung, tạo thêm gánh nặng cho một kết nối đáng lẽ ra chỉ là điểm-đến-điểm đơn giản.
Những Giới Hạn Của Tor Browser Trong Trải Nghiệm Thực Tế
Mặc dù Tor đã thay đổi đáng kể cách tôi sử dụng internet, nó không làm biến đổi mọi thứ. Một số khía cạnh vẫn giữ nguyên, từ những bất tiện thực tế cho đến những thói quen cá nhân không thay đổi bất kể kết nối của tôi có riêng tư đến mức nào.
Danh Tính Thật Vẫn Hiện Hữu Khi Đăng Nhập
Tor được thiết kế an toàn và ẩn danh, nhưng ngay cả với tất cả các lớp mã hóa, danh tính trực tuyến của tôi vẫn không thay đổi. Mặc dù Tor bảo vệ hoạt động, địa chỉ IP và, rộng hơn, vị trí của tôi, điều đó không ngăn cản một số trang web yêu cầu danh tính thực của tôi để sử dụng dịch vụ của họ.
Nếu tôi đăng nhập vào Facebook hoặc Gmail, danh tính của tôi vẫn không thay đổi. Tôi có thể tạo một tài khoản ẩn danh cho Netflix và các dịch vụ khác mà tôi sử dụng, nhưng tôi không thể giả mạo thông tin thanh toán của mình. Vì vậy, đừng nghĩ rằng sử dụng Tor là một cây đũa thần giúp bạn trở nên vô hình hoàn toàn. Để đạt được sự ẩn danh trực tuyến hoàn chỉnh, cần nhiều hơn là chỉ khởi động Tor.
Nhu Cầu Về Tốc Độ và Tiện Lợi Vẫn Là Ưu Tiên
Ngay cả với tất cả những lợi ích về quyền riêng tư và khả năng bỏ qua các giới hạn địa lý, tôi không thể bỏ qua việc mình khao khát tốc độ và sự tiện lợi của trình duyệt thông thường đến mức nào. Các trang mất nhiều thời gian hơn để tải, và video đôi khi bị giật đến mức tôi không thể làm được gì trong vài phút.
Tôi cũng gặp sự cố với nhiều trang web, chúng hoặc bị lỗi hoặc từ chối mở. Một số trang web nhất định, như YouTube, không hoạt động, đặc biệt là khi bật mức độ bảo mật An toàn nhất (Safest) của Tor (vô hiệu hóa JavaScript và các tính năng khác theo mặc định). Đôi khi tôi thậm chí còn bị chặn khỏi một số trang web khi tôi cố gắng truy cập chúng lần đầu tiên, vì chúng gắn cờ tôi là robot, điều này trở nên rất khó chịu.
Biểu ngữ hạn chế truy cập từ socradar.io khi dùng Tor
Tóm lại, việc sử dụng Tor như trình duyệt chính trong một tuần là một trải nghiệm mở mang tầm mắt, đặc biệt là về mức độ phổ biến của việc theo dõi trong bối cảnh web hiện tại. Tuy nhiên, dù Tor mang lại cảm giác ẩn danh cao hơn và kiểm soát tốt các trình theo dõi trực tuyến, nó cũng đi kèm với những đánh đổi đáng kể. Tôi sẽ không sử dụng Tor làm trình duyệt chính cho bất kỳ mục đích nào, nhưng tôi chắc chắn sẽ giữ nó như một tùy chọn dự phòng cho các phiên duyệt web riêng tư.
