Ổ cứng NVMe SSD mang đến hiệu năng cực nhanh, biến trải nghiệm điện toán trở nên mượt mà hơn đáng kể. Tuy nhiên, đôi khi chúng ta chưa khai thác hết tiềm năng của chúng. Chỉ với một vài tinh chỉnh và điều chỉnh cài đặt, ổ SSD của bạn có thể mang lại hiệu suất được cải thiện và tuổi thọ dài hơn. Đừng chấp nhận ít hơn những gì phần cứng của bạn có thể cung cấp.
6. Cập Nhật Driver và Firmware NVMe
Driver lỗi thời thường là “kẻ giết người thầm lặng” đối với hiệu suất của phần cứng cao cấp. Ổ đĩa NVMe của bạn có thể đang hoạt động kém hiệu quả với các driver chung chung, không tận dụng được tối đa khả năng của nó.
Không giống như các ổ đĩa SATA cũ hơn, các ổ NVMe SSD hiện đại yêu cầu driver chuyên biệt để phát huy toàn bộ tiềm năng. Nhiều người trong chúng ta cho rằng Windows tự động cài đặt driver tối ưu, nhưng thực tế không phải lúc nào cũng vậy. Các driver mặc định của Microsoft chắc chắn hoạt động được, nhưng đôi khi chúng được thiết kế để tương thích hơn là để đạt hiệu suất cao nhất.
Bạn nên kiểm tra xem driver của bộ điều khiển lưu trữ có cần cập nhật trong Trình quản lý Thiết bị (Windows Device Manager) hay không. Ngoài ra, bạn cũng cần kiểm tra xem có bản cập nhật firmware nào khả dụng cho ổ NVMe của mình không. Để làm điều đó, bạn sẽ phải truy cập trang web của nhà sản xuất SSD.
Bộ điều khiển lưu trữ được đánh dấu trong Trình quản lý Thiết bị của Windows.
Các công ty như Samsung, Western Digital và Crucial thường xuyên phát hành firmware và driver tối ưu hóa có thể cải thiện tốc độ đọc/ghi và giảm độ trễ. Những bản cập nhật này cũng thường khắc phục các lỗi gây ra hiệu suất không nhất quán.
Việc cài đặt thường đơn giản – chỉ cần tải xuống gói cài đặt, chạy trình cài đặt và khởi động lại máy tính của bạn. Một số nhà sản xuất cung cấp phần mềm quản lý SSD riêng, tự động xử lý các bản cập nhật driver. Những công cụ này rất đáng để cài đặt vì chúng sẽ thông báo cho bạn khi có các bản tối ưu hóa mới.
Đừng mong đợi điều kỳ diệu chỉ từ việc cập nhật driver và firmware, nhưng đây là một trong những bước cơ bản trong bất kỳ quy trình tối ưu hóa NVMe nào.
5. Đảm Bảo NVMe Chạy Đúng Chế Độ PCIe
Ổ đĩa NVMe của bạn sẽ không thể hoạt động gần tốc độ quảng cáo nếu nó đang chạy ở chế độ PCIe không chính xác. Điều này có thể xảy ra khi một ổ đĩa PCIe 4.0 đang hoạt động ở tốc độ PCIe 3.0 mà bạn không hề hay biết.
Đầu tiên, hãy kiểm tra các khe cắm NVMe trên bo mạch chủ của bạn và xem liệu chúng có hỗ trợ cùng thế hệ với ổ đĩa của bạn hay không. Sự khác biệt về tốc độ giữa PCIe 4.0 và PCIe 5.0 là rất đáng kể, và việc chạy ổ đĩa của bạn trong một khe cắm thế hệ thấp hơn sẽ hạn chế nghiêm trọng hiệu suất.
Để xác minh chế độ hoạt động hiện tại của ổ đĩa, hãy tải xuống CrystalDiskInfo và kiểm tra trường “Transfer Mode” (Chế độ truyền tải). Nếu ổ Gen4 của bạn hiển thị “PCIe 3.0 x4” thay vì “PCIe 4.0 x4”, bạn đang bỏ lỡ hiệu suất đáng kể. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm BIOS lỗi thời, sử dụng sai khe cắm trên bo mạch chủ hoặc cài đặt BIOS không đúng.
Thông tin PCIe của ổ cứng NVMe SSD được hiển thị nổi bật trong CrystalDiskInfo.
Đừng nhầm lẫn CrystalDiskInfo với CrystalDiskMark. CrystalDiskInfo hiển thị tình trạng ổ đĩa và thông tin kết nối (bao gồm chế độ PCIe), trong khi CrystalDiskMark là một công cụ benchmark được sử dụng để đo tốc độ đọc và ghi thực tế. Tuy nhiên, bạn sẽ cần cả hai công cụ này để có cái nhìn toàn diện về trạng thái và hiệu suất của ổ đĩa NVMe của mình.
4. Kích Hoạt TRIM Để NVMe Hoạt Động Mượt Mà
TRIM là một trong những tính năng quan trọng mà nhiều người bỏ qua, nhưng nó lại rất cần thiết để duy trì hiệu suất của ổ NVMe theo thời gian. Nếu không có TRIM, ổ đĩa của bạn sẽ dần chậm lại khi đầy dữ liệu, ngay cả những dữ liệu bạn đã “xóa” về mặt kỹ thuật.
Không giống như ổ cứng truyền thống, ổ NVMe không thể đơn giản ghi đè lên dữ liệu hiện có. Chúng cần xóa các ô nhớ trước khi ghi dữ liệu mới, điều này tạo ra chi phí phụ. TRIM giải quyết vấn đề này bằng cách thông báo cho ổ đĩa biết khối dữ liệu nào không còn được sử dụng, cho phép nó dọn dẹp trong thời gian rảnh rỗi thay vì khi bạn đang cố gắng lưu tập tin một cách tích cực.
Kích hoạt TRIM cũng có thể ngăn SSD của bạn chết yểu. May mắn thay, Windows 10 và 11 thường kích hoạt TRIM theo mặc định, nhưng việc xác minh lại luôn là một điều đáng làm.
Khi TRIM hoạt động, các tập tin đã xóa trở nên khó (thường là không thể) khôi phục. Điều này có lợi cho bảo mật, nhưng không lý tưởng nếu bạn vô tình xóa các tập tin quan trọng.
Dưới đây là cách kiểm tra và kích hoạt TRIM:
- Mở Command Prompt với quyền quản trị viên bằng cách tìm kiếm “cmd” trong menu Start.
- Nhấp chuột phải vào ứng dụng và chọn Run as administrator.
- Nhập fsutil behavior query DisableDeleteNotify và nhấn Enter.
- Nếu kết quả là “DisableDeleteNotify = 0”, điều đó có nghĩa là TRIM đã được kích hoạt, nhưng nếu hiển thị “DisableDeleteNotify = 1”, thì TRIM đã bị tắt.
- Nếu TRIM bị tắt, hãy nhập fsutil behavior set DisableDeleteNotify 0 trong cùng cửa sổ Command Prompt với quyền quản trị để kích hoạt nó.
Lệnh truy vấn trong Command Prompt với quyền quản trị để kiểm tra trạng thái TRIM.
Bạn không cần phải chạy các lệnh TRIM thủ công theo lịch trình, vì Windows sẽ xử lý việc này trong nền. Nhưng nếu bạn đang truyền tải các tập tin lớn hàng ngày hoặc chạy các ứng dụng đòi hỏi nhiều ổ đĩa, ổ đĩa của bạn có thể hưởng lợi từ các hoạt động TRIM thường xuyên hơn.
3. Điều Chỉnh Cài Đặt Windows Để Đạt Tốc Độ Tối Đa
Bản thân Windows có một số cài đặt có thể ảnh hưởng đến hiệu suất của ổ NVMe của bạn. Thành thật mà nói, những tinh chỉnh Windows này sẽ không biến ổ NVMe của bạn thành thứ gì đó nhanh hơn đáng kể. Mức tăng hiệu suất là rất nhỏ so với các yếu tố khác. Tuy nhiên, những tối ưu hóa này vẫn đáng để thực hiện để đạt được hiệu suất tối đa từ ổ đĩa.
Đầu tiên, hãy kiểm tra Windows Search Indexer, vì nó có thể là một gánh nặng về hiệu suất. Mặc dù hữu ích để nhanh chóng tìm thấy tập tin, nó liên tục ghi vào SSD của bạn, điều này có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ và hiệu suất của nó. Bạn có thể tắt Windows Search Indexer, đặc biệt nếu chỉ dùng cho trò chơi hoặc ứng dụng, điều này có thể giải phóng tài nguyên và giảm hao mòn không cần thiết.
Các tùy chọn lập chỉ mục tìm kiếm của Windows trong Cài đặt Windows.
Ngoài ra, bạn có thể muốn điều chỉnh gói năng lượng của Windows vì nó thường mặc định là “Balanced” (Cân bằng). Điều này sẽ điều tiết hiệu suất để tiết kiệm năng lượng, điều mà bạn không mong muốn đối với một máy tính để bàn có ổ NVMe hiệu suất cao. Chuyển sang “High Performance” (Hiệu suất cao) sẽ loại bỏ những giới hạn này, cho phép ổ đĩa của bạn hoạt động ở tốc độ tối đa mà không bị điều tiết ngẫu nhiên.
Cài đặt bộ nhớ ảo, đặc biệt là Pagefile.sys, cũng đáng được chú ý. Ngay cả với 16GB RAM trở lên, Windows vẫn tạo một tập tin phân trang trên ổ đĩa hệ thống của bạn. Bạn có thể đặt lại bộ nhớ ảo của Windows bằng cách chuyển nó sang ổ đĩa phụ (nếu có), hoặc điều chỉnh kích thước hợp lý có thể ngăn NVMe của bạn lãng phí chu kỳ ghi vào dữ liệu tạm thời.
Đối với những người thoải mái với các tinh chỉnh nâng cao, Windows Registry chứa một số tối ưu hóa dành riêng cho NVMe. Điều chỉnh các thông số liên quan đến lưu trữ, chẳng hạn như thời gian chờ NVMe và xếp hàng lệnh, có thể mang lại những cải thiện hiệu suất. Tuy nhiên, hãy tiến hành cẩn thận và luôn sao lưu registry trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào.
Các thông số điều khiển liên quan đến NVMe trong Trình chỉnh sửa Registry của Windows.
2. Giám Sát Nhiệt Độ NVMe Để Ngăn Ngừa Giảm Hiệu Suất (Throttling)
Các ổ NVMe hoạt động rất nóng – nóng hơn nhiều so với các đối tác SATA của chúng – và nhiệt độ quá cao sẽ làm giảm cả hiệu suất và tuổi thọ. Khi ổ đĩa của bạn đạt khoảng 70°C (158°F), nó sẽ bắt đầu giảm tốc độ để ngăn ngừa hư hỏng, điều này làm mất đi mục đích của việc có một thiết bị lưu trữ hiệu suất cao ngay từ đầu.
Tôi đã quan sát thấy rằng nhiệt độ ổ NVMe PCIe 4.0 Apacer của tôi tăng đột biến trong quá trình truyền tải tệp nặng, dẫn đến hiện tượng giảm hiệu suất. Nó xảy ra tự động mà không có bất kỳ cảnh báo nào. Các công cụ như HWiNFO64 hoặc CrystalDiskInfo, như đã đề cập trước đó, cung cấp khả năng giám sát nhiệt độ theo thời gian thực, cho phép bạn phát hiện các vấn đề này trước khi chúng ảnh hưởng đến hiệu suất.
Giải pháp đơn giản nhất là thêm một tản nhiệt M.2 NVMe vào ổ đĩa NVMe của bạn. Các phụ kiện không quá đắt này giúp cải thiện khả năng tản nhiệt, và các NVMe SSD tốc độ cao hơn thường đi kèm với tản nhiệt. Nhưng nếu bạn đang sử dụng máy tính xách tay mà không thể thêm tản nhiệt, hãy cân nhắc cải thiện luồng khí tổng thể hoặc sử dụng đế tản nhiệt.
1. Chạy Các Công Cụ Benchmark Để Kiểm Tra Cải Thiện
CrystalDiskMark hiển thị kết quả tốc độ đọc và ghi của ổ đĩa NVMe.
Sau khi thực hiện tất cả các tối ưu hóa này, bạn cần xác minh rằng chúng thực sự tạo ra sự khác biệt. CrystalDiskMark là công cụ tôi thường dùng để kiểm tra tốc độ và hiệu suất NVMe. Nó đơn giản và cung cấp các chỉ số toàn diện cho tốc độ đọc/ghi tuần tự và ngẫu nhiên, trong đó tốc độ ngẫu nhiên quan trọng hơn cho các tác vụ hàng ngày. Hãy chạy nó trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi nào để thiết lập một đường cơ chuẩn, sau đó chạy lại sau mỗi lần tối ưu hóa lớn để theo dõi những cải thiện.
Kiểm tra “SEQ1M” đo tốc độ đọc và ghi tuần tự với các tệp lớn – điều này quan trọng khi chuyển phim hoặc các bộ dữ liệu lớn. Trong khi đó, các kiểm tra “RND4K” đo tốc độ xử lý dữ liệu nhỏ, ngẫu nhiên của ổ đĩa – điều quan trọng nhất khi khởi động Windows hoặc khởi chạy ứng dụng.
Mặt khác, các giá trị “Q” và “T” lần lượt cho biết độ sâu hàng đợi (queue depth) và số luồng (thread count). Các số cao hơn mô phỏng các khối lượng công việc nặng hơn, chẳng hạn như chỉnh sửa video, trong khi Q1T1 đại diện cho các tác vụ hàng ngày như duyệt web.
Đừng quá bận tâm về những biến động nhỏ, vì kết quả benchmark có thể dao động 5% giữa các lần chạy. Hãy tìm kiếm những cải thiện nhất quán và đáng kể trên nhiều bài kiểm tra để xác nhận rằng các tối ưu hóa của bạn đang hoạt động.
Tối ưu hóa ổ NVMe SSD của bạn không chỉ là việc chạy theo các con số benchmark; đó còn là việc đảm bảo bạn đang nhận được giá trị xứng đáng với số tiền bỏ ra. Hãy thực hiện những tinh chỉnh này và bạn có thể sẽ thấy những cải thiện đáng kể trong các tác vụ hàng ngày. Máy tính của bạn sẽ cảm thấy phản hồi nhanh hơn, tập tin sẽ được truyền tải nhanh hơn và thậm thậm chí bạn có thể kéo dài tuổi thọ cho ổ đĩa của mình.
