Trong số tất cả những vật dụng chúng ta mang theo hàng ngày, điện thoại di động là một trong những món đồ dễ bị đánh cắp nhất. Dù cả Android và iOS đều đã trang bị các biện pháp theo dõi thiết bị, nhưng kẻ trộm vẫn có vô số cách để ngăn bạn định vị lại chiếc điện thoại đã mất của mình. Hiểu rõ những thủ đoạn này là bước đầu tiên để bảo vệ thiết bị cá nhân của bạn khỏi bị “biến mất” vĩnh viễn trong thế giới công nghệ hiện đại.
I. Ngắt Kết Nối Nhanh Chóng: Chế Độ Máy Bay
Một trong những hành động đầu tiên mà kẻ trộm sẽ thực hiện sau khi chiếm được điện thoại của bạn là bật chế độ máy bay (Airplane Mode). Đây là cách nhanh nhất và dễ dàng nhất để vô hiệu hóa tất cả các kết nối di động, Bluetooth và Wi-Fi mà điện thoại đang có. Tệ hơn nữa, cả iOS và Android đều có nút bật/tắt chế độ máy bay dễ dàng truy cập từ Trung tâm điều khiển (Control Center) hoặc bảng thông báo (Notification Shade), mà không cần mở khóa điện thoại.
Điện thoại Pixel 9a hiển thị chế độ máy bay trong bảng thông báo
Điện thoại của bạn cần kết nối internet để cập nhật vị trí trên mạng Find My của Apple hoặc Find Hub của Google. Một số thiết bị mới hơn có thể cập nhật vị trí ngay cả khi đã tắt nguồn, nhưng trừ khi bạn đang sử dụng một chiếc điện thoại tương đối hiện đại, thiết bị của bạn rất có thể sẽ mất tín hiệu ngay khi chế độ máy bay được kích hoạt. Để đối phó với điều này, hãy cân nhắc vô hiệu hóa quyền truy cập vào các điều khiển thiết bị khi điện thoại của bạn bị khóa. Trên iPhone, bạn có thể thay đổi cài đặt này tại Cài đặt > Face ID & Mật mã > Cho phép truy cập khi bị khóa và tắt Trung tâm điều khiển. Khi ở đây, hãy xem xét những gì khác bạn không muốn kẻ trộm truy cập. Trên Android, cài đặt này khác nhau tùy theo thiết bị; hãy thử tìm trong mục Màn hình khóa hoặc phần tương tự trong Cài đặt.
II. Loại Bỏ Dấu Vết: Tháo SIM Vật Lý
Thẻ SIM của bạn là cách duy nhất để điện thoại có thể kết nối mạng khi bạn không ở trong vùng phủ sóng Wi-Fi. Nếu bạn mất kết nối di động, việc theo dõi thiết bị qua internet hoặc định vị tam giác (một phương pháp thường được cơ quan thực thi pháp luật sử dụng để theo dõi số điện thoại hoặc thiết bị thông qua số IMEI của chúng) sẽ trở nên cực kỳ khó khăn.
Đây là một trong những lý do lớn nhất khiến chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng eSIM để bảo vệ điện thoại thông minh của mình khỏi bị trộm. eSIM không bảo vệ dữ liệu của bạn khỏi bị truy cập hay điện thoại khỏi bị đánh cắp, nhưng chúng không dễ dàng tháo rời như SIM vật lý. Điều này có nghĩa là điện thoại của bạn vẫn sẽ đăng ký trên mạng của nhà mạng và, nếu bạn bật dữ liệu di động, sẽ có thể cập nhật vị trí của nó trên bất kỳ dịch vụ theo dõi nào bạn đang sử dụng. Điều này giúp bạn và cơ quan thực thi pháp luật dễ dàng theo dõi thiết bị bị mất hơn. Mặc dù vậy, eSIM cũng không hoàn toàn “bất khả xâm phạm”; một người có đủ kiến thức kỹ thuật vẫn có thể truy cập và vô hiệu hóa chúng. Tuy nhiên, mức độ chuyên môn kỹ thuật cần thiết để làm điều đó là rất cao và có lẽ không phải là thứ mà một tên trộm điện thoại thông minh thông thường có được. Nó cũng khiến chiếc điện thoại của bạn trở nên vô dụng trên thị trường đồ cũ, có nghĩa là thủ phạm không thể bán nó ngay sau khi trộm được.
III. Biến Điện Thoại Thành “Mới”: Khôi Phục Cài Đặt Gốc và Flash ROM
Trên các thiết bị cũ không có các biện pháp bảo vệ khôi phục cài đặt gốc hiện đại, kẻ trộm có thể khôi phục cài đặt gốc điện thoại của bạn hoặc cài đặt một hệ điều hành mới để biến nó thành một thiết bị hoạt động như mới. Quá trình này không phải là dễ dàng nhất, nhưng chắc chắn dễ hơn so với việc thay thế eSIM. Hầu hết các cửa hàng sửa chữa điện thoại sẽ có thể flash một ROM mới trên một chiếc điện thoại hiện có để bỏ qua tất cả các biện pháp bảo vệ đang hoạt động.
Điện thoại Android nói chung dễ bị ảnh hưởng bởi phương pháp này hơn iPhone, đặc biệt là khi xét đến số lượng ROM điện thoại thông minh có sẵn để tải xuống trực tuyến. Lưu ý rằng điều này yêu cầu bootloader của thiết bị phải được mở khóa, vì vậy một lần nữa, cần có một số chuyên môn kỹ thuật để thực hiện thao tác này. Tuy nhiên, với một số kẻ trộm thực hiện các sửa đổi phần cứng cho điện thoại để thay thế các bộ vi xử lý và mạch điện cụ thể, điều đó vẫn có thể xảy ra. Android cũng có tính năng Bảo vệ Khôi phục Cài đặt Gốc (Factory Reset Protection – FRP) được cho là sẽ làm cho điện thoại của bạn không thể sử dụng được bằng cách khóa quy trình khôi phục trong trường hợp bị trộm. Nhưng nó không hoàn hảo và có những cách để bỏ qua các biện pháp bảo vệ này để tội phạm có thể sử dụng điện thoại bị đánh cắp mà không cần cung cấp bất kỳ bằng chứng sở hữu nào.
IV. Thay Đổi Nhận Dạng: Đổi Số IMEI
Một phương pháp hiệu quả khác, mặc dù khó về mặt kỹ thuật, để ngăn bạn theo dõi điện thoại là thay đổi số IMEI. Số IMEI (International Mobile Equipment Identity) là một mã gồm 15 chữ số duy nhất xác định điện thoại của bạn trên mạng của nhà mạng. Miễn là điện thoại của bạn có thẻ SIM đang hoạt động và kết nối với mạng, nó sẽ báo cáo số IMEI của nó và do đó có thể được theo dõi.
Số IMEI hiển thị trên màn hình điện thoại Android
Việc thay đổi số IMEI không hợp pháp ở một số quốc gia, nhưng ở Mỹ thì không có luật chống lại nó. Tuy nhiên, việc thực hiện đúng cách không hề dễ dàng; làm như vậy là một trong những hành động phức tạp nhất về mặt kỹ thuật mà một tên trộm có thể thực hiện để “biến hóa” một thiết bị bị đánh cắp nhằm bán nó trên thị trường đồ cũ. Có những công cụ có sẵn trên internet có thể sửa đổi số IMEI của thiết bị, nhưng điều này thường chỉ là tạm thời và không che giấu được số thật. Đây là một phương pháp khác áp dụng nhiều hơn cho các thiết bị Android so với iPhone, mặc dù nó phụ thuộc vào chipset mà thiết bị Android của bạn sử dụng.
V. Can Thiệp Sâu: Sửa Đổi Phần Cứng
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, có thể thay thế hoặc loại bỏ các vi xử lý/linh kiện trên bo mạch chủ của điện thoại để bỏ qua các biện pháp bảo vệ và mở khóa/khôi phục cài đặt gốc một thiết bị bị đánh cắp. Cá nhân tôi đã có kinh nghiệm trực tiếp với điều này khi điều tra vụ trộm chiếc Pixel 7a của chính mình gần đây. Tôi đã tìm đến một cửa hàng sửa chữa điện thoại mờ ám, nơi hứa hẹn khả năng “sửa chữa” gần như vượt quá giới hạn hợp pháp.
Nhiều giải pháp bảo vệ ở cấp độ kernel hoặc phần cứng hoạt động trên các thành phần riêng lẻ. Vì vậy, nếu ai đó thay thế toàn bộ mạch tích hợp trên bo mạch chủ điện thoại của bạn, về lý thuyết, nó có thể bỏ qua các biện pháp bảo vệ đó. Phương pháp này đáng ngạc nhiên là tiết kiệm chi phí để thực hiện và bất kỳ kỹ thuật viên sửa chữa nào làm việc trên bo mạch chủ điện thoại đều có thể xác định các thành phần dễ bị tổn thương bằng một số nghiên cứu.
Kỹ thuật viên đang sửa chữa bo mạch chủ của một chiếc điện thoại thông minh
Điểm sáng duy nhất ở đây là các phương pháp này phần lớn phụ thuộc vào khả năng của kẻ trộm hoặc mạng lưới liên kết của chúng. Đây là một thực tế phổ biến ở Ấn Độ, vốn là thị trường điện thoại thông minh cạnh tranh nhất (và lớn nhất) trên thế giới. Rất nhiều người tìm kiếm các dịch vụ sửa chữa giá rẻ thay vì vứt bỏ điện thoại của họ, và các kỹ thuật viên đã tìm ra cách sửa chữa hoặc làm việc với nhiều loại bo mạch chủ điện thoại và các chip khác nhau. Nếu việc thay thế một con chip có thể làm cho điện thoại của bạn “sống lại”, thì nó cũng có thể mở khóa hoặc vô hiệu hóa tính năng theo dõi.
Khi nội bộ điện thoại ngày càng thu nhỏ và các công ty bắt đầu phát triển phần cứng tùy chỉnh, việc sửa đổi phần cứng trên điện thoại bị đánh cắp sẽ trở nên khó khăn hơn. Điều này có nghĩa là mặc dù khả năng điện thoại của bạn được sửa chữa sẽ ít hơn vì một con chip nhỏ trị giá 0,02 USD đã hỏng, nhưng nó cũng có nghĩa là một con chip tương tự khác không thể được thay thế để làm cho điện thoại của bạn không thể theo dõi được.
Khi điện thoại thông minh ngày càng trở nên “thông minh” hơn, việc theo dõi chúng khi bị mất ngày càng dễ dàng hơn. Tuy nhiên, những kẻ trộm điện thoại cũng ngày càng tinh ranh hơn trong việc tìm cách đưa chúng ra khỏi tầm kiểm soát. Cách phòng thủ tốt nhất của bạn vẫn là cách đơn giản nhất: luôn cảnh giác ở nơi công cộng và tránh để điện thoại của bạn bị đánh cắp ngay từ đầu. Đó là một tình huống gây khó chịu – và thường tốn kém – như tôi đã học được từ kinh nghiệm cá nhân.
