Khi máy tính Windows của bạn gặp sự cố trong quá trình khởi động, các Tùy Chọn Khởi Động Nâng Cao (Advanced Boot Options) chính là chìa khóa để chẩn đoán và khắc phục vấn đề. Đây là tập hợp các công cụ mạnh mẽ trong môi trường phục hồi Windows (Windows Recovery Environment – WinRE) cho phép bạn nhanh chóng xử lý nhiều loại lỗi mà không đòi hỏi kiến thức kỹ thuật chuyên sâu. Hiểu rõ và sử dụng thành thạo những tùy chọn này sẽ giúp bạn khôi phục hệ thống về trạng thái hoạt động bình thường, đảm bảo trải nghiệm sử dụng máy tính liền mạch và hiệu quả.
Để truy cập các Tùy Chọn Khởi Động Nâng Cao, bạn cần khởi động máy tính vào môi trường Windows Recovery Environment, sau đó chọn Troubleshoot (Khắc phục sự cố) > Advanced Options (Tùy chọn nâng cao).
Startup Repair: Sửa Chữa Khởi Động
Nếu một vấn đề nào đó ngăn cản máy tính Windows của bạn khởi động đúng cách, tùy chọn Startup Repair (Sửa chữa Khởi động) có thể giúp bạn khắc phục. Tính năng này sẽ tự động quét các sự cố phổ biến như tệp hệ thống bị hỏng, cấu hình khởi động không chính xác, lỗi đĩa hoặc các vấn đề về trình điều khiển, sau đó cố gắng tự động giải quyết chúng. Đây thường là bước đầu tiên mà người dùng nên thử khi gặp lỗi khởi động.
Màn hình Advanced Options trong môi trường phục hồi Windows (WinRE) hiển thị các tùy chọn sửa lỗi khởi động nâng cao như Startup Repair và Startup Settings.
Startup Settings: Cài Đặt Khởi Động Đặc Biệt
Tùy chọn Startup Settings (Cài đặt Khởi động) chứa các chế độ khởi động chuyên biệt cho máy tính Windows của bạn. Chúng cung cấp các mức độ truy cập và chức năng khác nhau cho hệ điều hành, cho phép bạn khắc phục, chẩn đoán và sửa chữa nhiều vấn đề khác nhau của Windows.
Giao diện Startup Settings trên Windows với danh sách các chế độ khởi động đặc biệt như Safe Mode, Debugging và Low-Resolution Mode.
Dưới đây là các chế độ có sẵn trong menu Startup Settings:
- Enable Debugging (Bật Chế độ Gỡ lỗi): Khởi động Windows ở chế độ gỡ lỗi, cho phép các nhà phát triển hoặc quản trị viên hệ thống khắc phục sự cố Windows bằng các công cụ nâng cao như WinDbg để điều tra các vấn đề như treo hệ thống.
- Enable Boot Logging (Bật Ghi nhật ký Khởi động): Tạo một nhật ký chi tiết về toàn bộ quá trình khởi động, bao gồm các trình điều khiển và dịch vụ đã tải, và lưu trữ nó trong tệp ntbtlog.txt tại thư mục C:Windows. Bằng cách kiểm tra tệp này, bạn có thể xác định liệu một trình điều khiển nào đó có phải là nguyên nhân khiến máy tính không tải được hay không.
- Enable Low-Resolution Mode (Bật Chế độ Độ phân giải Thấp): Giúp bạn khắc phục sự cố hiển thị bằng cách tải Windows với các trình điều khiển video cơ bản. Màn hình sẽ có độ phân giải thấp, nhưng bạn có thể truy cập màn hình nền để cập nhật hoặc cài đặt lại trình điều khiển hiển thị khi chúng gặp trục trặc.
- Enable Safe Mode (Bật Chế độ An toàn): Khởi động máy tính với một tập hợp tối thiểu các trình điều khiển và dịch vụ thiết yếu, đủ để Windows hoạt động. Chế độ này có thể giúp khắc phục các vấn đề như treo máy thường xuyên, lỗi trình điều khiển, nhiễm phần mềm độc hại, xung đột phần mềm, hỏng tệp hệ thống và lỗi phần cứng.
- Enable Safe Mode With Networking (Bật Chế độ An toàn Với Mạng): Chế độ An toàn cơ bản không tải trình điều khiển mạng, nhưng chế độ này có, vì vậy bạn có kết nối internet để khắc phục các sự cố trực tuyến. Vì các phần khác của hệ thống không được tải, chúng sẽ được bảo vệ khỏi các vấn đề bạn có thể gặp phải khi trực tuyến.
- Enable Safe Mode Command Prompt (Bật Chế độ An toàn Với Dấu nhắc Lệnh): Chế độ An toàn này mở trực tiếp vào Dấu nhắc Lệnh (Command Prompt) thay vì giao diện người dùng máy tính để bàn tối thiểu. Điều này cho phép bạn chạy các lệnh khắc phục sự cố như SFC và DISM để kiểm tra và sửa chữa tệp hệ thống.
- Disable Driver Signature Enforcement (Tắt Bắt buộc Kiểm tra Chữ ký Trình điều khiển): Chế độ này khởi động Windows bình thường nhưng tạm thời tắt tính năng Bắt buộc Kiểm tra Chữ ký Trình điều khiển. Điều này cho phép bạn cài đặt các trình điều khiển không có chữ ký trên máy tính Windows của mình. Tuy nhiên, hãy đảm bảo các trình điều khiển đến từ các nguồn đáng tin cậy trước khi tắt tính năng này để tránh rủi ro bảo mật.
- Disable Early Launch Anti-Malware Protection (Tắt Bảo vệ Chống phần mềm độc hại Khởi chạy Sớm): Chế độ này tắt trình điều khiển ELAM (Early Launch Anti-Malware) của Microsoft Defender Antivirus. Trình điều khiển này kiểm tra các trình điều khiển có vấn đề trong quá trình khởi động và có thể dừng quá trình nếu phát hiện ra một trình điều khiển đáng ngờ. Tắt nó cho phép bạn tải các trình điều khiển có vấn đề đó (giả sử chúng an toàn) và khắc phục sự cố.
- Disable Automatic Restart After Failure (Tắt Tự động Khởi động lại sau Lỗi): Khi Windows gặp lỗi nghiêm trọng—một vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đáng kể đến chức năng của hệ điều hành—máy tính của bạn sẽ tự khởi động lại. Bằng cách tắt tính năng này, máy tính của bạn không khởi động lại mà thay vào đó hiển thị lỗi, cho phép bạn khắc phục sự cố.
Command Prompt: Dấu Nhắc Lệnh
Tùy chọn Command Prompt (Dấu nhắc Lệnh) khởi chạy một giao diện dòng lệnh trong các Tùy Chọn Khởi Động Nâng Cao để phục hồi và khắc phục sự cố hệ thống nâng cao. Nó rất hữu ích khi bạn cần chạy các lệnh chẩn đoán, sửa chữa tệp hệ thống, quản lý phân vùng đĩa hoặc thực hiện các tác vụ quản trị khác yêu cầu sử dụng công cụ dòng lệnh mà không cần khởi động hoàn toàn vào Windows.
Uninstall Updates: Gỡ Cài Đặt Cập Nhật
Tùy chọn Uninstall Updates (Gỡ cài đặt Cập nhật) cho phép bạn khôi phục lại các bản cập nhật Windows gần đây. Điều này hữu ích khi bản cập nhật đang gây ra sự cố trên máy tính của bạn, chẳng hạn như chậm máy, mất ổn định hệ thống hoặc treo máy, lỗi khởi động, vấn đề trình điều khiển và các tính năng bị thiếu hoặc trục trặc. Về cơ bản, nếu bạn nhận thấy điều gì đó bất thường sau khi cập nhật máy tính, đây là tùy chọn bạn cần sử dụng trước khi các bản cập nhật vượt quá cửa sổ hoàn tác của chúng, thường là 10 ngày.
UEFI Firmware Settings: Cài Đặt Phần Sụn UEFI
Chọn UEFI Firmware Settings (Cài đặt Phần sụn UEFI) sẽ cấp cho bạn quyền truy cập vào phiên bản hiện đại hóa của Hệ thống Đầu vào/Đầu ra Cơ bản (BIOS) truyền thống, được gọi là Giao diện Phần sụn Mở rộng Hợp nhất (Unified Extensible Firmware Interface – UEFI). Chức năng này cho phép bạn tinh chỉnh các cài đặt cơ bản hoặc cấp độ phần cứng của máy tính, bao gồm thứ tự khởi động, khởi động an toàn (secure boot), thời gian và ngày hệ thống, tốc độ quạt, cài đặt RAM và chế độ nguồn. Do đó, nếu bạn muốn cấu hình cách phần cứng và phần sụn của máy tính tương tác, UEFI cung cấp một cách thân thiện với người dùng hơn để thực hiện điều đó.
Nếu bạn không thấy tùy chọn UEFI Firmware Settings, đừng hoảng sợ. Điều đó chỉ có nghĩa là bạn phải truy cập các cài đặt tương tự bằng BIOS, mặc dù nó bị hạn chế hơn. Tùy thuộc vào nhà sản xuất thiết bị của bạn, bạn có thể truy cập BIOS bằng cách nhấn các phím như F2, F10, Delete hoặc Esc trong quá trình khởi động.
System Restore: Khôi Phục Hệ Thống
Tùy chọn System Restore (Khôi phục Hệ thống) đưa máy tính của bạn về trạng thái hoạt động trước đó bằng cách hoàn tác các thay đổi đã thực hiện đối với cài đặt hệ thống. Tính năng này hữu ích khi khắc phục các sự cố do cập nhật, thay đổi hoặc mất ổn định đột ngột mà không ảnh hưởng đến các tệp cá nhân của bạn. Cần lưu ý rằng tính năng Khôi phục Hệ thống phụ thuộc vào việc có sẵn các điểm khôi phục hệ thống trên ổ cứng của bạn để hoàn tác các thay đổi. Mặc dù Windows sẽ tự động tạo chúng trước một sự kiện hệ thống quan trọng (ví dụ: cài đặt phần mềm hoặc cập nhật mới), bạn nên tạo các điểm khôi phục hệ thống thủ công để kiểm soát tốt hơn.
System Image Recovery: Khôi Phục Ảnh Hệ Thống
Màn hình More Recovery Options trong Windows Recovery Environment (WinRE) hiển thị tùy chọn System Image Recovery để khôi phục máy tính từ bản sao lưu hệ thống.
Nếu bạn đã tạo một ảnh hệ thống (system image) của máy tính Windows của mình, tùy chọn System Image Recovery (Khôi phục Ảnh Hệ thống) là nơi bạn sử dụng nó để khôi phục máy tính của mình. Ảnh hệ thống sẽ khôi phục tất cả dữ liệu từ bản cài đặt Windows đó, bao gồm cài đặt, cấu hình, ứng dụng và tệp. Đây là một trong những tùy chọn tốt nhất để khôi phục PC của bạn từ lỗi phần cứng hoàn toàn. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng bất kỳ dữ liệu nào được tạo sau khi chụp ảnh hệ thống sẽ không được khôi phục. Vì vậy, nếu có thể, hãy đảm bảo tạo ảnh hệ thống hàng tháng, trước các bản cập nhật lớn cho PC của bạn hoặc trước các sự kiện quan trọng trong cuộc sống.
Các Tùy Chọn Khởi Động Nâng Cao của Windows là những công cụ không thể thiếu để chẩn đoán và sửa chữa các vấn đề khởi động hệ thống. Từ việc sửa chữa tự động đến các chế độ khởi động chuyên biệt và khả năng khôi phục hệ thống, chúng cung cấp một bộ giải pháp toàn diện cho người dùng khi PC gặp sự cố. Tuy nhiên, một lời cảnh báo trước khi bạn sử dụng: việc sử dụng không chính xác các tùy chọn này có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề hiện có hoặc gây ra các vấn đề mới, khiến hệ thống của bạn trở nên không ổn định hơn. Chỉ sử dụng chúng nếu bạn hoàn toàn hiểu cách chúng hoạt động và những ảnh hưởng có thể xảy ra. Nếu bạn vẫn không chắc chắn về cách hoạt động của Advanced Boot Options, hãy cân nhắc tìm kiếm sự giúp đỡ từ một chuyên gia IT trước khi sử dụng chúng.
Hãy chia sẻ những kinh nghiệm hoặc thắc mắc của bạn về việc sử dụng các tùy chọn này trong phần bình luận bên dưới nhé!
