Trong nhiều năm, tôi đa nhiệm như một nghệ sĩ tung hứng trên dây, tin rằng mình đang hoàn thành được rất nhiều việc. Cho đến khi một “sương mù” tinh thần kỳ lạ xuất hiện, buộc tôi phải xem xét lại các phương pháp của mình. Tôi thử nghiệm với phương pháp đơn nhiệm – chỉ tập trung vào một việc tại một thời điểm – và mọi thứ đã thay đổi hoàn toàn.
Ảo Tưởng Về Đa Nhiệm (Và Tại Sao Tôi Cần Thay Đổi)
Trong nhiều năm, tôi nghĩ đa nhiệm là liều thuốc chữa bệnh cho cảm giác tội lỗi về năng suất. Là một cây viết công nghệ, tôi mở vô số tab cho email, các bài viết và công cụ tìm kiếm. Tôi vừa viết vừa xem YouTube. Tôi vừa trả lời tin nhắn Slack trong khi đang gọi WhatsApp. Tôi cảm thấy như mình đang tận dụng tối đa từng phút. Nhưng thực tế, tôi chỉ đang quay cuồng vô ích.
Điều cuối cùng đã thôi thúc tôi thay đổi chính là sự kiệt sức. Tôi làm việc nhiều giờ liền, nhưng năng suất không hề cải thiện. Thậm chí còn cảm thấy mọi thứ rời rạc hơn. Tôi không thể nhớ những gì mình vừa đọc vài phút trước. Tôi gặp khó khăn khi hoàn thành các tác vụ mà không bị phân tâm. Tệ hơn cả, tôi luôn trong trạng thái “trực tuyến” nhưng hiếm khi thực sự hiện diện. Nỗi sợ thứ hai của tôi là sự suy giảm nhận thức.
Tôi bắt đầu tìm hiểu nghiên cứu và phát hiện ra một điều đáng chú ý: chúng ta không thực sự đa nhiệm. Bộ não của chúng ta chỉ chuyển đổi nhanh chóng giữa các tác vụ, và theo Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA), mỗi lần chuyển đổi đều phải trả giá – giảm sự chú ý, hiệu suất chậm hơn và tăng mệt mỏi tinh thần. Đó là lúc tôi quyết định thử điều ngược lại: đơn nhiệm.
Đơn Nhiệm Trở Thành Bí Quyết Năng Suất Yêu Thích Của Tôi
Tôi không thực hiện một sự thay đổi quyết liệt chỉ sau một đêm. Thay vào đó, tôi chọn một thói quen để khắc phục: nghe các video hướng dẫn trên YouTube trong khi viết bài làm việc. Điều này ban đầu tưởng chừng vô hại – chỉ là tiếng ồn nền khi tôi gõ phím. Nhưng thực tế, tôi không tiếp thu được nội dung video cũng như không viết tốt. Các câu văn của tôi lủng củng, và tôi thường phải xem lại cùng một video sau đó vì không nhớ được gì.
Giờ đây, tôi phân bổ thời gian riêng cho cả hai. Khi viết, chỉ có tôi và tài liệu. Khi muốn học từ một video, tôi dành toàn bộ sự chú ý – đeo tai nghe, mở sổ ghi chú. Tôi đã giảm thời gian viết gần 30% và cũng tiếp thu được nhiều hơn từ các video.
Tôi viết toàn màn hình trên Microsoft Word với Chế độ Tập trung (Focus Mode) hoặc sử dụng Typora, điều này giúp tôi tập trung tốt hơn.
Chế độ tập trung (Focus Mode) trên Microsoft Word để làm việc đơn nhiệm
Dưới đây là hai ví dụ khác cho thấy công nghệ từng là một phần của vấn đề đa nhiệm của tôi – và cách tôi sử dụng nó tốt hơn hiện nay.
Thử Nghiệm 1: Chuyển Đổi Giữa Các Ứng Dụng Khi Lập Kế Hoạch Tuần
Trước đây: Lịch, danh sách việc cần làm và ghi chú dự án của tôi nằm rải rác trên ba ứng dụng: Google Calendar, Notion và Reminders. Tôi liên tục nhảy giữa chúng, cố gắng “tối ưu hóa” tuần của mình. Nhưng cuối cùng, tôi lại bị phân tâm bởi các ghi chú phụ hoặc email.
Bây giờ: Tôi dành 30 phút mỗi Chủ Nhật để lập kế hoạch cho tuần của mình chỉ trên một màn hình. Tôi vẫn sử dụng nhiều công cụ, nhưng tôi mở chúng từng cái một. Đầu tiên, tôi xem lại lịch của mình. Sau đó, tôi kiểm tra Notion để xem mục tiêu dự án. Cuối cùng, tôi thêm các nhiệm vụ vào Reminders. Không còn thao tác Alt-Tab. Không còn bị phân tâm. Thói quen này đã giúp tôi lên kế hoạch bình tĩnh và rõ ràng hơn mà không bỏ sót bất cứ điều gì.
Thiết lập làm việc đơn nhiệm với Lịch, Notion và Apple Reminders
Bạn có thể thử sử dụng Focus Assist trên Windows hoặc Chế độ Tập trung (Focus Mode) trên macOS và đồng bộ chúng với các thiết bị Apple khác để tắt thông báo trong khi bạn lập kế hoạch hoặc làm việc.
Thử Nghiệm 2: Kiểm Tra Email Trong Khi Họp Video
Trước đây: Trong các cuộc họp, tôi thường mở hộp thư đến. Tôi tự nhủ rằng mình đang duy trì năng suất bằng cách dọn dẹp email. Nhưng tôi đã bỏ lỡ một nửa cuộc trò chuyện và phải yêu cầu mọi người lặp lại.
Bây giờ: Tôi chuyển sang chế độ toàn màn hình cho cuộc họp và ghi chú bằng bút và giấy hoặc một thiết bị riêng đã tắt thông báo. Tôi chỉ xem email trước hoặc sau cuộc gọi. Sự thay đổi này đã giúp tôi trở thành một người lắng nghe tốt hơn – và một người phản hồi chu đáo hơn.
Vô hiệu hóa thông báo trong Chrome để làm việc đơn nhiệm
Nếu bạn sử dụng Zoom hoặc Google Meet, hãy tắt tùy chọn “Hiển thị thông báo email” trong các cuộc gọi. Đừng sử dụng chế độ “Hình trong hình” (Picture-in-Picture) để giữ tab cuộc họp nằm trên các tab khác. Việc loại bỏ dù chỉ một phần nghìn giây gây xao nhãng cũng giúp ích nhiều hơn bạn mong đợi.
Đơn Nhiệm Đã Thay Đổi Não Bộ (Và Cuộc Sống) Của Tôi Như Thế Nào
Sau vài tuần, tôi nhận thấy những thay đổi đáng ngạc nhiên. Tôi cảm thấy ít mệt mỏi hơn vào cuối ngày. Trí nhớ của tôi được cải thiện vì tôi không còn phải đọc lại những gì mình vừa đọc. Tôi làm ít việc hơn cùng lúc nhưng lại hoàn thành được nhiều việc hơn.
Tôi cũng bắt đầu yêu thích công việc của mình hơn. Sự tập trung sâu là cần thiết cho công việc sâu. Dù là viết một bài báo phức tạp hay đọc nghiên cứu, sự hài lòng khi “nhập tâm” (in the zone) giờ đây đã trở nên gây nghiện. Nhưng giống như mọi thứ, phải mất thời gian để biến nó thành một thói quen.
Cũng có những hạn chế. Đơn nhiệm không phải lúc nào cũng thực tế. Một số công việc đòi hỏi phải chuyển đổi ngữ cảnh nhanh chóng. Và một số tác vụ, như gấp quần áo, vẫn có thể kết hợp tốt với những việc khác (như nghe nhạc) mà không đòi hỏi nhận thức cao. Nhưng thách thức lớn nhất là thay đổi thói quen của tôi. Đa nhiệm đã định hình lại não bộ của tôi để khao khát ảo ảnh về năng suất đó. Đơn nhiệm ban đầu mang lại cảm giác buồn chán kỳ lạ. Nhưng tôi đã kiên trì, và sự buồn chán đó cuối cùng đã biến thành sự bình tĩnh.
Cuộc tranh luận đơn nhiệm so với đa nhiệm không phải là mới. Nhưng bạn phải có chủ ý hơn nếu bạn cảm thấy mệt mỏi với cách làm việc thứ hai. Nếu bạn luôn bận rộn nhưng cảm thấy mình không bao giờ hoàn thành được việc gì, hãy thử điều này: chọn chỉ một tác vụ, đặt hẹn giờ 25 phút và không làm gì khác. Cố gắng chống lại sự thôi thúc. Chỉ vậy thôi. Thử nghiệm nhỏ bé này có thể khiến bạn bất ngờ.
Hãy sử dụng công nghệ để giúp ích, đừng để nó làm hại. Các ứng dụng như Forest, Cold Turkey, hoặc thậm chí là Tính năng Thời gian sử dụng màn hình (Screen Time) của iOS có thể chặn sự phân tâm. Tuy nhiên, nếu bạn muốn đa nhiệm một chút, hãy nhóm các tác vụ tương tự lại với nhau. Ví dụ, nhóm các email, việc vặt hoặc các cuộc họp của bạn lại để não bạn không phải liên tục chuyển đổi “bánh răng”.
Để làm chủ năng suất và thực sự tập trung vào công việc, đơn nhiệm là một phương pháp đáng để thử. Bắt đầu từ những thay đổi nhỏ, bạn sẽ thấy sự khác biệt lớn trong hiệu suất và trạng thái tinh thần của mình. Hãy chia sẻ kinh nghiệm của bạn về làm việc đơn nhiệm, hoặc những ứng dụng, phương pháp giúp bạn tập trung hơn trong phần bình luận bên dưới nhé!
