Trong kỷ nguyên số, việc chụp màn hình đã trở thành một thói quen tiện lợi và gần như không thể thiếu đối với mọi người dùng smartphone hay máy tính. Dù là để lưu lại một thông tin quan trọng, khoảnh khắc đáng nhớ, hay bằng chứng cho một giao dịch, ảnh chụp màn hình luôn sẵn sàng phục vụ. Tuy nhiên, ít ai nhận ra rằng, đằng sau sự tiện lợi ấy là những rủi ro bảo mật tiềm ẩn mà chúng ta đang tự tạo ra. Nhiều người có xu hướng coi ảnh chụp màn hình chỉ là tạm thời, nhưng trên thực tế, chúng ta hiếm khi xóa chúng. Nguy hiểm hơn, một số ảnh chụp màn hình có thể trở thành “mỏ vàng” cho tin tặc, những kẻ đánh cắp danh tính, hoặc thậm chí là những người bạn tò mò quá mức. Vì vậy, hãy dành một vài phút để lướt qua thư viện ảnh của bạn và xem liệu có bất kỳ ảnh chụp màn hình nhạy cảm nào dưới đây đang tồn tại hay không – và sau đó hãy sao lưu (nếu cần) và xóa chúng ngay lập tức để bảo vệ thông tin cá nhân của bạn.
1. Thông Tin Số Dư Tài Khoản Ngân Hàng
Người dùng đang xem ứng dụng ngân hàng trên điện thoại
Việc chụp nhanh một ảnh màn hình số dư ngân hàng có vẻ vô hại, có thể bạn muốn theo dõi tiến độ tiết kiệm hoặc xác nhận một giao dịch chuyển khoản. Thế nhưng, những con số tưởng chừng đơn giản đó lại có thể trở nên nguy hiểm nếu rơi vào tay kẻ xấu. Ảnh chụp màn hình ngân hàng thường chứa nhiều hơn chỉ là số dư của bạn. Bạn có thể vô tình chụp cả một phần số tài khoản, các giao dịch gần đây, hoặc thậm chí là logo và giao diện ứng dụng của ngân hàng.
Nếu điện thoại của bạn bị mất hoặc bị tấn công mạng, kẻ xấu có thể dựa vào những mảnh ghép thông tin này để biết bạn giao dịch với ngân hàng nào, số tiền bạn có là bao nhiêu, và cách bạn chi tiêu. Với loại thông tin này, tội phạm mạng có thể tạo ra các tin nhắn lừa đảo (phishing) vô cùng thuyết phục, mạo danh ngân hàng của bạn, hoặc thậm chí sử dụng nó như một phần của kế hoạch đánh cắp danh tính quy mô lớn hơn.
Thay vì lưu trữ những ảnh chụp màn hình này trong thư viện ảnh, hãy thử sử dụng các công cụ tích hợp sẵn của ngân hàng để xuất sao kê hoặc lịch sử giao dịch một cách an toàn. Nếu thực sự cần chụp màn hình, hãy cắt bỏ các thông tin cá nhân không cần thiết và chuyển nó vào một thư mục bảo mật. Tốt hơn hết, hãy xóa chúng ngay khi bạn đã sử dụng xong.
2. Mật Khẩu Hoặc Thông Tin Đăng Nhập
Giao diện trình tạo câu hỏi bảo mật 1Password với các tùy chọn đa dạng
Có thể bạn vừa thiết lập một mạng Wi-Fi mới và chụp màn hình mật khẩu. Hoặc bạn chụp ảnh màn hình kho lưu trữ của trình quản lý mật khẩu để tham khảo nhanh. Hoặc có thể bạn chụp ảnh mã xác thực hai yếu tố (2FA) trước khi chuyển đổi thiết bị. Dù với lý do gì, việc cất giữ mật khẩu hoặc thông tin đăng nhập trong thư viện ảnh của bạn là đang tự rước họa vào thân. Không giống như một trình quản lý mật khẩu chuyên nghiệp, thư viện ảnh của bạn không được mã hóa, và rất có thể, nhiều ứng dụng đã có quyền truy cập vào đó. Chỉ cần một lỗ hổng ứng dụng, một sự cố rò rỉ dữ liệu đám mây, hoặc một người tò mò có quyền truy cập vào điện thoại của bạn, nhiều tài khoản có thể bị xâm phạm.
3. Giấy Tờ Tùy Thân Và Tài Liệu Du Lịch
Nếu bạn từng đi du lịch và muốn có một bản sao lưu hộ chiếu, visa, hoặc giấy phép lái xe để tiện lợi, có lẽ bạn đã chụp một ảnh màn hình. Mặc dù điều đó dễ hiểu, nhưng nó không hoàn toàn an toàn. Những tài liệu này chứa dữ liệu cá nhân nhạy cảm: họ tên đầy đủ, ngày sinh, quốc tịch, số tài liệu, và đôi khi là cả chữ ký hoặc ảnh của bạn. Nếu một tin tặc có quyền truy cập vào thư viện ảnh của bạn, họ có thể thu thập được một hồ sơ danh tính đầy đủ, chứ không chỉ đơn thuần là một bức ảnh.
Cũng cần lưu ý rằng các ảnh chụp màn hình liên quan đến du lịch như vé máy bay thường bao gồm mã QR hoặc mã vạch có thể được quét để tiết lộ thông tin đặt chỗ, số thẻ bay thường xuyên và các thông tin du lịch khác. Trong một số trường hợp, dữ liệu này thậm chí có thể được sử dụng để sửa đổi hoặc hủy đặt chỗ của bạn.
Tốt hơn hết, bạn nên lưu trữ những loại hình ảnh này trong một ví kỹ thuật số được mã hóa hoặc một thư mục bảo mật yêu cầu mật khẩu hoặc dấu vân tay để truy cập. Và hãy luôn nhớ xóa những hình ảnh đó sau chuyến đi hoặc khi tài liệu không còn cần thiết nữa.
4. Các Cuộc Trò Chuyện Riêng Tư
Việc lưu các ảnh chụp màn hình tin nhắn, tin nhắn trực tiếp (DMs) hoặc email có thể trở thành phản xạ tự nhiên, nhưng vấn đề là chúng thường đi kèm với nhiều rủi ro hơn bạn nghĩ. Bạn có thể vô tình chụp số điện thoại, tên người dùng, hoặc địa chỉ email của ai đó mà không hề hay biết. Cuộc trò chuyện cũng có thể đi sâu vào những chủ đề riêng tư, như câu chuyện cá nhân, những câu nói đùa nội bộ, hoặc những vấn đề công việc lẽ ra không nên rời khỏi bong bóng chat.
Bây giờ, hãy hình dung một người nào đó vô tình lướt qua thư viện ảnh của bạn, hoặc tệ hơn, đám mây của bạn bị xâm phạm và những cuộc trao đổi riêng tư đó bị lộ ra ngoài. Chắc chắn bạn sẽ đồng ý rằng điều đó không hề lý tưởng. Bạn cũng nên biết rằng ảnh chụp màn hình có thể dễ dàng bị bóc tách khỏi ngữ cảnh, bị hiểu sai, hoặc bị sử dụng cho mục đích tống tiền hay lừa đảo nhắm vào bạn hoặc người mà bạn đang trò chuyện.
Nếu thực sự cần lưu một ảnh chụp màn hình tin nhắn, hãy làm ơn (cho bản thân và người kia) bằng cách chỉ sao chép và dán phần quan trọng vào một ứng dụng ghi chú bảo mật hoặc loại bỏ các thông tin nhận dạng và chuyển nó đến một nơi an toàn hơn.
5. Hồ Sơ Y Tế Hoặc Kết Quả Xét Nghiệm
Thông tin sức khỏe là vấn đề rất riêng tư và không nên được xem nhẹ, đặc biệt là khi nó ở dạng ảnh chụp màn hình. Bạn có thể đã lưu một đơn thuốc, kết quả xét nghiệm, hoặc thậm chí là một hóa đơn bệnh viện, nhưng vấn đề là hồ sơ y tế tiết lộ rất nhiều điều. Nó có thể bị vũ khí hóa theo những cách mà bạn không ngờ tới.
Ngoài những lo ngại về quyền riêng tư, ảnh chụp màn hình y tế có thể phơi bày tên, ngày tháng, thông tin bác sĩ, chi tiết bảo hiểm và tình trạng sức khỏe, có khả năng tạo lợi thế cho tội phạm mạng. Nếu bị chia sẻ, điều này có thể khiến bạn gặp phải các vụ lừa đảo, tống tiền, phân biệt đối xử, hoặc đơn giản chỉ là sự xấu hổ.
Nếu bạn cần truy cập thông tin sức khỏe của mình khi đang di chuyển, việc sử dụng ứng dụng chính thức của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sẽ an toàn hơn, vì ứng dụng này có khả năng được tích hợp các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư.
6. Xác Nhận Mua Hàng Hoặc Vé Điện Tử
Xác nhận đặt hàng Tesla Cybertruck trên màn hình điện thoại di động
Ảnh chụp màn hình các xác nhận đặt hàng, vé sự kiện hoặc hóa đơn mua hàng cũng thường chứa đầy đủ các chi tiết mà tội phạm có thể sử dụng theo những cách độc hại. Mã QR và mã vạch trong vé điện tử đặc biệt rủi ro. Nếu ai đó có quyền truy cập vào hình ảnh đó, họ có thể quét mã và sử dụng nó trước bạn. Họ thậm chí có thể bán lại các ảnh chụp màn hình vé điện tử trực tuyến trước khi bạn, chủ sở hữu ban đầu, nhận ra điều gì đã xảy ra.
Vì vậy, đối với các sự kiện và đặt chỗ, thường an toàn hơn là in một bản cứng và cất nó vào túi hoặc ví của bạn, đặc biệt nếu bạn đang đi đến nơi có dịch vụ di động kém. Bạn cũng có thể thêm vé vào ứng dụng ví chính thức của điện thoại (như Apple Wallet hoặc Google Wallet), ứng dụng này sẽ bảo vệ chúng phía sau màn hình khóa và cài đặt bảo mật của thiết bị.
Đối với hóa đơn mua sắm trực tuyến hoặc xác nhận, hãy cân nhắc chuyển tiếp email cho chính bạn với một dòng chủ đề tùy chỉnh không gây chú ý và sau đó lưu trữ chúng trong một thư mục được chỉ định trong hộp thư đến của bạn. Bằng cách đó, chúng dễ tìm khi bạn cần, và không nằm mở toang trong thư viện ảnh của bạn cho bất kỳ ứng dụng tò mò nào ngó vào.
7. Tài Liệu Công Việc
Các ảnh chụp màn hình liên quan đến công việc có thể làm rò rỉ thông tin nhạy cảm của công ty, chi tiết dự án hoặc dữ liệu khách hàng. Ngay cả những nội dung tưởng chừng nhàm chán cũng có thể hiển thị tên, cổng đăng nhập hoặc các sáng kiến chưa được công bố, điều này có thể vi phạm các thỏa thuận không tiết lộ (NDA) hoặc chính sách bảo vệ dữ liệu.
Điều này không chỉ khiến bạn gặp rắc rối với nhà tuyển dụng, mà nếu điện thoại của bạn bị xâm phạm, sự vi phạm có thể mở rộng vượt xa dữ liệu cá nhân của bạn.
Ảnh chụp màn hình vô cùng tiện lợi, nhưng đi kèm với sự tiện lợi đó là trách nhiệm. Nếu bạn không muốn thứ gì đó được hiển thị trên máy chiếu trong một căn phòng đông người, thì có lẽ nó không nên nằm trong thư viện ảnh của bạn. Hãy đặt lời nhắc hàng tháng để dọn dẹp thư mục ảnh chụp màn hình của bạn và cân nhắc sử dụng bộ nhớ an toàn cho bất kỳ thứ gì dù chỉ hơi nhạy cảm.
