Ổ cứng HDD (Hard Disk Drive) là trái tim của máy tính, nơi lưu trữ mọi thứ quan trọng đối với bạn, từ những bức ảnh kỷ niệm, tài liệu công việc cho đến các tệp tin hệ thống. Tuy nhiên, ít ai biết rằng phần lớn người dùng đang vô tình hủy hoại ổ cứng HDD của mình thông qua những thói quen tưởng chừng vô hại trong cuộc sống hàng ngày. Các ổ đĩa cứng có thể hỏng sớm hơn dự kiến, và nguyên nhân luôn đến từ những sai lầm có thể phòng tránh mà ít người nhắc đến. Để kéo dài tuổi thọ ổ cứng và bảo vệ dữ liệu quý giá, việc nhận diện và loại bỏ những thói quen này là vô cùng cần thiết.
1. Tắt Máy Tính Không Đúng Cách
Tôi thường rùng mình mỗi khi thấy ai đó đột ngột rút dây nguồn để tắt máy tính. Hành động này có vẻ nhanh gọn và vô hại, nhưng thực tế, ổ cứng HDD của bạn đang cố gắng hoàn thành các tác vụ ghi dữ liệu vào thời điểm bạn cắt điện.
Trong những khoảnh khắc đó, các đầu đọc/ghi của ổ đĩa đang được định vị phía trên các đĩa quay. Việc tắt máy đột ngột buộc chúng phải đỗ khẩn cấp, có khả năng làm hỏng các sector dữ liệu hoặc gây hư hại các bộ phận cơ học bên trong. Điều tồi tệ hơn là nhiều người nghĩ rằng một lần tắt máy không đúng cách sẽ không thành vấn đề. Nhưng loại hư hại này tích tụ theo thời gian, từ từ làm giảm độ tin cậy của ổ đĩa cho đến khi nó hỏng hoàn toàn.
Giải pháp rất đơn giản: luôn sử dụng quy trình tắt máy đúng cách của Windows hoặc tắt máy bằng phím tắt để tiết kiệm thời gian. Nếu bạn thường xuyên gặp sự cố mất điện, tốt hơn hết là đầu tư vào một Bộ Lưu Điện (UPS) để máy tính của bạn có đủ thời gian tắt máy an toàn, đồng thời mang lại nhiều lợi ích khác.
Tắt máy tính Windows đúng cách tránh làm hỏng ổ cứng
2. Để Ổ Cứng Đầy Dung Lượng Tối Đa
Đừng nhồi nhét file vào ổ cứng cho đến khi không còn chỗ trống. Thói quen này đang dần làm hỏng ổ cứng HDD của bạn, và đây là lý do tại sao nó lại nghiêm trọng.
Khi ổ đĩa của bạn đạt đến dung lượng tối đa, Windows không thể tạo các tệp tạm thời hoặc thực hiện các hoạt động bảo trì cần thiết. Hệ thống của bạn bắt đầu “thrashing” – liên tục tìm kiếm những bit không gian trống nhỏ nhất để hoàn thành các tác vụ cơ bản. Điều này buộc ổ đĩa của bạn phải làm việc nặng hơn gấp bội, tạo ra nhiệt độ dư thừa và tăng hao mòn.
Ổ cứng HDD của bạn cần không gian “thở”; thông thường, 10-15% tổng dung lượng nên được để trống để đạt hiệu suất tối ưu.
Cuộc đấu tranh liên tục để tìm kiếm không gian trống cũng làm phân mảnh dữ liệu của bạn trên nhiều sector khác nhau, khiến ổ đĩa phải làm việc ngoài giờ trong mỗi thao tác tệp. Máy tính của bạn có thể chậm như rùa chỉ vì bạn bỏ qua các cảnh báo về dung lượng lưu trữ.
Nếu bạn muốn giải phóng không gian, hãy bắt đầu bằng cách xác định những gì đang chiếm đầy ổ cứng của bạn và xóa các tệp không cần thiết. Làm như vậy sẽ cải thiện hiệu suất ổ đĩa và kéo dài tuổi thọ ổ cứng đáng kể.
Ổ cứng Windows gần đầy dung lượng cảnh báo làm hỏng ổ cứng
3. Nhiệt Độ Cao – Kẻ Thù Thầm Lặng Của Ổ Cứng
Nhiệt độ cao hủy hoại ổ cứng HDD theo những cách mà hầu hết mọi người không bao giờ nhận ra. Các ổ đĩa cứng quá nóng có thể trông bình thường bên ngoài, nhưng chúng thường hỏng trong vòng vài tháng do hư hại nhiệt.
Ổ cứng chứa các thành phần cơ học chính xác, chúng giãn nở và co lại theo sự thay đổi nhiệt độ. Khi các bộ phận này quá nóng, dung sai giữa đầu đọc/ghi và các đĩa quay sẽ thay đổi, gây ra lỗi dữ liệu và hư hại vĩnh viễn.
Phần lớn, quạt bị kẹt bụi và các lỗ thông hơi bị chặn tạo ra điều kiện giống như lò nung bên trong vỏ máy tính. Hãy kiểm tra nhiệt độ ổ đĩa của bạn thường xuyên – bất kỳ nhiệt độ nào trên 55°C (131°F) đều đáng lo ngại, và nhiệt độ trên 60°C (140°F) là dấu hiệu của rắc rối. Bạn nên vệ sinh máy tính để bàn của mình vài tháng một lần, đặc biệt là quạt và lỗ thông hơi, để đảm bảo luồng không khí thích hợp xung quanh các ổ đĩa của bạn.
Cân nhắc thêm quạt case hoặc đặt máy tính của bạn tránh xa các nguồn nhiệt. Ổ cứng HDD hoạt động tối ưu trong môi trường mát mẻ, thông gió tốt, và việc duy trì nhiệt độ thích hợp có thể kéo dài tuổi thọ ổ cứng đáng kể.
Bản đồ nhiệt độ của sạc GaN minh họa tác động của nhiệt đến linh kiện
4. Di Chuyển Máy Tính Khi Đang Hoạt Động Là Một Ý Tồi
Bên trong ổ cứng, các đầu đọc/ghi siêu nhỏ lơ lửng chỉ vài nanomet phía trên các đĩa quay đang quay với tốc độ 7.200 RPM. Bất kỳ chuyển động hay rung động đột ngột nào cũng có thể khiến các đầu này va chạm vào bề mặt đĩa – một sự cố nghiêm trọng được gọi là “head crash” (lỗi đầu đọc).
Ngay cả những chuyển động nhẹ nhàng cũng có thể tạo ra vấn đề. Nếu bạn di chuyển máy tính khi nó đang chạy, nó có thể tạo ra những rung động buộc các cơ chế bên trong của ổ đĩa phải làm việc nặng hơn để duy trì vị trí chính xác.
Sự bù trừ liên tục này làm tăng tốc độ hao mòn các thành phần. Mặt khác, máy tính xách tay xử lý chuyển động tốt hơn nhờ thiết kế chống sốc, nhưng các ổ đĩa máy tính để bàn lại yêu cầu sự ổn định.
Giải pháp rất đơn giản: luôn tắt nguồn máy tính trước khi di chuyển. Nếu bạn bắt buộc phải di chuyển một hệ thống đang chạy, hãy di chuyển nó chậm và ổn định, tránh mọi chuyển động giật cục. Tốt hơn hết, hãy đầu tư vào một ổ SSD (Solid State Drive) để tăng tính di động – nhưng nếu bạn vẫn dùng HDD, hãy đối xử với nó như một thiết bị chính xác mà nó vốn có.
5. Không Chống Phân Mảnh HDD Định Kỳ
Khi Windows lưu các tệp, nó không phải lúc nào cũng tìm thấy không gian liền kề, và thường chia dữ liệu trên nhiều vị trí khác nhau trên ổ đĩa của bạn. Các đầu đọc/ghi của HDD phải liên tục nhảy vòng quanh đĩa để ghép nối lại các tệp bị phân mảnh này. Chuyển động tìm kiếm quá mức này tạo ra hao mòn không cần thiết trên các thành phần cơ học, đồng thời làm chậm và căng thẳng hơn mỗi thao tác tệp cho ổ đĩa của bạn.
May mắn thay, Windows bao gồm các công cụ chống phân mảnh tích hợp sẵn giúp sắp xếp lại dữ liệu bị phân tán thành các khối liền kề. Việc tìm hiểu cách chống phân mảnh ổ cứng trong Windows có thể cải thiện cả hiệu suất và kéo dài tuổi thọ ổ cứng.
Hãy lên lịch chống phân mảnh hàng tuần hoặc hàng tháng để giữ cho ổ cứng HDD của bạn hoạt động trơn tru. Quá trình này giúp hợp nhất các tệp bị phân mảnh, giảm căng thẳng cơ học và sinh nhiệt, đồng thời làm cho hệ thống của bạn phản hồi nhanh hơn rõ rệt. Đây là một thao tác bảo trì đơn giản nhưng giúp ngăn ngừa hư hại lâu dài.
6. Bỏ Qua Việc Theo Dõi Sức Khỏe Ổ Cứng
Bạn không thể đợi đến khi ổ cứng bắt đầu phát ra tiếng kêu “cạch cạch” rồi mới kiểm tra sức khỏe của nó – khi đó đã quá muộn.
Ổ cứng HDD bao gồm công nghệ Tự Giám Sát, Phân Tích và Báo Cáo (SMART), theo dõi các thống kê quan trọng như nhiệt độ, tỷ lệ lỗi và số lượng sector đang chờ xử lý. Các chỉ số này tiết lộ các vấn đề trước khi xảy ra lỗi nghiêm trọng, miễn là bạn theo dõi chúng.
Bạn có thể kiểm tra sức khỏe ổ đĩa của mình bằng CrystalDiskInfo, một tiện ích miễn phí hiển thị dữ liệu SMART ở định dạng dễ hiểu. Khi bạn thấy các dấu hiệu cảnh báo, chẳng hạn như số lượng sector bị phân bổ lại tăng lên hoặc nhiệt độ tăng, đã đến lúc sao lưu dữ liệu của bạn và cân nhắc thay thế.
CrystalDiskInfo hiển thị tình trạng sức khỏe ổ cứng ở mức cảnh báo màu vàng
Giải pháp thay thế là mất tất cả dữ liệu mà không có cảnh báo. Giống như CrystalDiskInfo, có rất nhiều công cụ miễn phí khác cho biết liệu ổ cứng của bạn có sắp hỏng hay không, giúp bạn có thời gian sao lưu dữ liệu.
Tải xuống: CrystalDiskInfo (Miễn phí)
Đừng bỏ qua các cảnh báo sức khỏe màu vàng hoặc đỏ trong phần mềm giám sát HDD, vì chúng có thể có nghĩa là cảnh báo hoặc một cảnh báo nghiêm trọng.
Những thói quen này có vẻ nhỏ nhặt, nhưng chúng đang ngấm ngầm hủy hoại ổ cứng HDD của bạn mỗi ngày. Những thay đổi nhỏ trong cách bạn đối xử với ổ cứng có thể thêm nhiều năm vào tuổi thọ ổ cứng và cứu bạn khỏi việc mất dữ liệu không thể thay thế. Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về việc bảo vệ ổ cứng HDD hoặc kinh nghiệm của bạn về việc này trong phần bình luận bên dưới!
